Cạnh tranh là yếu tố tất yếu cho sự phát triển. Ở đâu đó, những người nghệ sĩ đương đại, như nhà thơ/nhà tổ chức nghệ thuật Chinh Ba, vẫn luôn đấu tranh miệt mài và thầm lặng, vì tầm ảnh hưởng nhân rộng với cộng đồng.
Khi những thành phố trung tâm đã trở nên quá ngột ngạt, Chinh Ba chọn Hội An làm nơi nương nấu. Anh say mê nơi đây từ những ngày còn làm phóng viên, và nhìn thấy tương lai của một không gian nghệ thuật mới. Anh sáng lập CAB Hoian vào năm 2019, sau 2 năm tìm hiểu và lên kế hoạch. Ngày CAB được sinh ra, Chinh Ba đổ đầy vào nó những hoài bão chất chứa về một cộng đồng nghệ thuật rộng mở và quy mô, một sự kết nối mà anh không có được những ngày còn trẻ.
Chinh Ba yêu thích nghệ thuật từ nhỏ. Anh không đủ điều kiện theo học bài bản, nên phải tự thân trau dồi và phát triển. Năm 2013 đánh dấu bước ngoặt đầu tiên của anh với niềm đam mê nghệ thuật. Chinh Ba gia nhập một dự án nghệ thuật sắp đặt âm thanh, và bắt đầu tập trung sáng tác-trình diễn thơ. Đến 2016, Chinh Ba quyết tâm theo đuổi nghệ thuật, và chuyển ra Hội An sinh sống. Tại đây, anh lập tức nhìn thấy tiềm năng của một cộng đồng nghệ thuật sáng tạo, cầu nối cho nghệ sĩ và các dự án nghệ thuật. Thế nhưng, chuyến phiêu lưu của anh không vì thế mà kết thúc. Anh bắt đầu trải nghiệm nhiều hơn về múa và âm nhạc khi tham gia vở múa Ru Đêm và gia nhập Lune Production với vở diễn nổi tiếng Palao. Ròng rã đến 2019, anh mới trở về Hội An và lập nên CAB.
Từ những ngày đầu tiên, trong Chinh Ba luôn hiện hữu một sự mơ hồ về tính bản địa. Anh trăn trở về bóng dáng và xuất xứ trong chính bản thân cũng như xung quanh. Chính sự mơ hồ ấy đã luôn thôi thúc anh đào sâu về tính bản địa qua nhiều tác phẩm thơ Thanh bình và Chiến tranh, Mắc kẹt trong chuỗi Luân hồi, Bài thơ dài về những đường biên… Ở những tác phẩm của anh, Chinh Ba luôn tạo ra một không gian cảm xúc bao la, đưa khán giả đi vào sâu trong tâm niệm, cho họ khoảng không để tâm sự với chính mình. Đặc biệt, tác phẩm Bài thơ dài về những đường biên đánh dấu một sự thay đổi lớn về nhận thức của Chinh Ba về tính bản địa, sau khi anh có những trải nghiệm sâu sắc tại vùng đất Châu Phi: khách quan hơn, hiện thực hơn. Bài thơ là góc nhìn của anh về sự mâu thuẫn của những đường biên – chúng được tạo ra vì một mục đích cao đẹp, nhưng cũng chính từ đó, con người tự giam mình vào những giới hạn do đường biên đề ra.
Là một người nghệ sĩ, bạn phải luôn chủ động cạnh tranh để giành lấy sự quan tâm của công chúng.
Ngoài thơ, Chinh Ba tạo nên không gian cảm xúc qua đa thể loại từ múa, trình diễn nghệ thuật, âm nhạc, âm thanh và thị giác. Âm nhạc của Chinh Ba là một thể loại đặc thù, với tên gọi “experimental ambience”. Ở đó, không một lời nói nào được thốt ra. Tất cả chỉ là tiếng nhạc cụ hòa cùng âm thanh da diết bằng kỹ thuật á thanh. Chúng tạo nên một không gian nền tảng vững chắc, chứa đựng đa dạng hình ảnh và xúc cảm. Từ tính oi của khí hậu nhiệt đới, độ ẩm ướt sau một trận mưa, đến nét thanh tịnh của một đồng cỏ xanh mướt. Dù vậy, với anh, tất cả đều là một. “Mỗi loại hình đều mang một vai trò nhất định trong một bức tranh tổng thể. Chúng tương hỗ cho nhau, để tạo nên một không gian đa chiều chân thực.”
Khi được hỏi về vị trí của nghệ thuật đương đại với nhiều loại hình khác, Chinh Ba thừa nhận đây là một bộ môn khó sống. Anh nhấn mạnh tính cạnh tranh khốc liệt của nghệ thuật, và nghĩa vụ chiến đấu không ngừng của người nghệ sĩ. “Cạnh tranh là điều tất yếu… Để xây dựng cộng đồng thưởng thức nghệ thuật, tôi biết mình phải cạnh tranh với các thói quen thưởng thức khác…” Về phía khán giả, anh tin tưởng hoàn toàn vào quyền tự do của mỗi cá thể thưởng thức nghệ thuật. “Khán giả trẻ hoàn toàn nhận thức được những lựa chọn của bản thân. Tôi không muốn động chạm vào sự tự nhiên ấy, hay thúc ép một điều gì. Khi nghệ sĩ đem đến những sản phẩm và dự án ý nghĩa cho cộng đồng, khán giả tự khắc sẽ đến và lắng nghe.”
Tuy nhiên, đâu đó, tôi vẫn thấy được sự quyết tâm vững vàng. “Với CAB, tôi vẫn luôn cố gắng lồng ghép những dự án nghệ thuật chuyên sâu và các hoạt động xây dựng cộng đồng, như CAB Read và Doodle Playground. Cùng với đó, những buổi giao lưu sẽ góp phần tạo cảm hứng, đưa khán giả ở mọi lứa tuổi đến gần hơn với nghệ thuật đương đại.” Hay một ánh lạc quan len lỏi. “…Họ không còn phản ứng tiêu cực như trước, và sẵn sàng tiếp nhận nhiều hơn. Số lượng khán giả cũng ngày một gia tăng. Song, đây chỉ là bước khởi đầu…”
Theo anh, điều gì làm nên sự độc nhất của mỗi con người? Riêng với Chinh Ba, sự độc nhất ấy đến từ đâu?
Mỗi con người đều có sự độc đáo của riêng từ tự nhiên. Vấn đề ở đây là, liệu họ có yêu và biết thể hiện sự độc đáo ấy hay không. Chinh Ba tin, mỗi cá thể trong cuộc sống này luôn sở hữu những phẩm chất và câu chuyện độc nhất. Tính bản địa chính là điều khiến tôi khác biệt. Tôi luôn mang nhận thức rõ rệt về chính cội nguồn của mình. Chính yếu tố xuất xứ ấy đã xen lẫn vào từng thực hành, thể nghiệm của tôi trong nghệ thuật. Đó là một bản sắc không ai có thể lặp lại, hay lấy khỏi tôi.
Một điều duy nhất Chinh Ba mong muốn thay đổi?
Tôi chỉ mong mình bớt lười (cười)! Tôi cảm thấy bản thân vẫn còn an nhàn quá. Nếu có thể siêng năng và dũng cảm hơn, chắc chắn tôi sẽ đạt được nhiều thành công lớn hơn nữa.
Xin cảm ơn Chinh Ba với những chia sẻ đầy tâm huyết!
Lắng nghe và theo dõi các tác phẩm của Chinh Ba trên Spotify:
Đừng bỏ lỡ chuyên mục The Only Feature với sự góp mặt của:
Ưu đãi đặc biệt dành riêng cho ấn phẩm Men’s Folio Vietnam #3 – THE ONLY ISSUE:
- Giảm 15% khi đặt từ 5 ấn phẩm
- Giảm 20% khi đặt từ 10 ấn phẩm
Đặt ấn phẩm Men’s Folio Vietnam #3 – THE ONLY ISSUE tại ĐÂY.
