Nơi cửa hàng home decor nhỏ nhắn mang tên Seeker Saigon, tôi gặp anh Sith Zâm một ngày nọ lúc 9 giờ tối. Chẳng cần một chiếc bàn chiếc ghế đường hoàng, tôi và anh lựa ngay hai yên xe trước cửa tiệm. Và cuộc trò chuyện bắt đầu từ đó, râm ran giữa con hẻm rộng vi vu tiếng gió mát rượi.
Họa sĩ minh họa Sith Zâm (Châu Trọng Hiếu) là một nghệ sĩ minh họa đặc trưng. Anh chi tiết trong nét vẽ mực, bay bổng với những ý tưởng. Sith là người thích quan sát và khám phá những chủ đề mình tiếp cận. Sự tinh tế của anh pha cùng một chút ẩn dụ và hóm hỉnh không lẫn đi đâu được. Hiếu ngoài đời cũng vậy, hài hước và cởi mở, đôi khi mộng mơ như âm nhạc của John Lennon. Có lúc, anh lại rất khôn khéo lồng ghép những yếu tố truyền thống, văn hóa cả trong nước lẫn ngoại lai. Men’s Folio Vietnam đã có cuộc trò chuyện cùng họa sĩ minh họa sinh năm 1988 này về quá trình phát triển trong chính những sáng tác của mình.
Men’s Folio (MF): Cũng đã khá lâu, cái tên Sith Zâm không còn xuất hiện nhiều trên các phương tiện truyền thông. Vì sao lại như vậy?
Sith Zâm: Trước đây, tôi từng xuất hiện rất nhiều trên các bài phỏng vấn. Thế nhưng, khi bạn làm một điều gì đó quá nhiều, cảm giác “bội thực” là không tránh khỏi. Đối mặt với những câu hỏi quẩn quanh và không có chiều sâu khiến Sith Zâm có phần e dè. Từ đó, Sith Zâm hiếm khi đồng ý những cuộc phỏng vấn “mì ăn liền” qua e-mail. Khi biết Men’s Folio Vietnam có ý định phỏng vấn trực tiếp như thế này, Sith mới cảm thấy thực sự thích thú.
Còn một lý do khác cho việc này. Đó chính là sự thay đổi về nhận thức thế giới cũng như bản thân. Sith Zâm qua năm tháng không ngừng học hỏi và tìm kiếm những điều mới lạ. Và khi bước chân ra thế giới càng nhiều, tôi cũng như các bạn, cảm thấy mình càng bé nhỏ. Tôi tự thấy nhiều thiếu sót ở bản thân và cần học hỏi nhiều hơn nữa. Cũng vì lẽ đó, tôi muốn tập trung cho bản thân, hơn là những lần xuất hiện hào nhoáng trước công chúng.
(MF): Trong nhiều bài phỏng vấn, Sith từng nói mình luôn để tâm trí vận động. Anh có thể nói rõ hơn về điều này?
Sith Zâm: Với tôi, điều này tức rằng, mình phải luôn trong tâm thế học hỏi và tiếp thu. Đó chính là ý nghĩa của việc “chuyển động” của “tâm trí”. Là một người nghệ sĩ sáng tạo, bạn phải không ngừng quan sát. Càng đi đây đi đó, càng nhìn người ngó xuôi, tôi lại thấy mình càng bé nhỏ. Điều đó thôi thúc một tâm hồn nghệ sĩ đầy kiêu hãnh phải luôn tiến tới bằng mọi giá. Có những điều trước đây là “chân ái” với Sith Zâm, nhưng dần sau này, mất đi giá trị ấn tượng ngày nào. Lúc đó, tôi biết, mình đã trưởng thành hơn trong chính khẩu vị bản thân.
Mình dành 12-14 giờ đồng hồ mỗi ngày chỉ để vẽ và vẽ, trong suốt 7-8 năm liền. Tất cả chỉ để có được một Sith Zâm ngồi trước mặt bạn ngày hôm nay.
(MF): Phong cách minh họa của Sith có vẻ khác với những họa sĩ minh họa cùng độ tuổi?
Sith Zâm: Với Tamypu và KAA, những tác phẩm nghệ thuật của họ luôn hướng về trẻ em và những điều ngây thơ, hồn nhiên, gần gũi. Nhưng riêng với Sith, mình lại không thể sáng tạo ở mảng thiếu nhi. Phong cách của mình có thể miêu tả là erotic và impressionistic. Mỗi sản phẩm của tôi đều có một góc nhìn hơi kì quái và có chút tăm tối.
(MF): Xuyên suốt con đường sự nghiệp của mình, phong cách nghệ thuật này ở Sith có phần nào thay đổi hoặc đổi mới?
Sith Zâm: Có thể nói, phong cách cốt lõi mà Sith theo đuổi vẫn luôn như thế sau bao năm. Tuy nhiên, tôi dần có nhiều nhận thức và trải nghiệm hơn. Điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến cách thức trình bày nghệ thuật ở Sith. Trước năm 2017, Sith chưa từng dùng màu cho tranh vẽ của mình. Từ khi còn 4 tuổi, tư duy của Sith chỉ tập trung vào line art với các mảng, khối trên tranh. Mình hầu như không có sự can thiệp của bất cứ màu sắc nào. Chỉ từ 2017 trở đi, các màu sắc đa dạng mới bắt xuất hiện trên tranh vẽ của Sith. Thẳng thắn mà nói, Sith có một phẩn cảm thụ màu không được tốt. Mình khá là bối rối trong việc dùng màu trong quá khứ.
Khoảng thời gian trước 2017, Sith Zâm đã rất nổi tiếng trong cộng đồng với chính phong cách line art. Chính sự nổi tiếng ấy đem lại cho tôi nhiều áp lực vô hình về việc cải tiến phong cách. Vốn là người yêu thích vẽ màu, mà lại có “chân đi” , Sith tìm thấy niềm cảm hứng rất lớn. Đặc biệt là ở cách sử dụng màu sắc tinh tế từ những nơi mà tôi đặt chân đến. Chính sự thán phục đó cũng đặt cho Sith một câu hỏi vô cùng hệ trọng. Sith sẽ tự bó buộc bản thân bằng những bức vẽ trắng đen như vậy mãi sao?
Và thế là đã có một sự thay đổi lớn trong suy nghĩ của mình.
Mình từng hoài nghi rằng, có thể mọi người sã không còn nhận ra Sith ngày nào nữa. Nhưng đến thời điểm hiện tại, mình khá thoải mái với những sáng tạo của riêng. Suy cho cùng, mình thích thỏa mãn đam mê tư duy bản thân hơn cả. Sith muốn biết mình học được đến đâu, đi xa đến nhường nào. Nếu không cố gắng hết sức vì đam mê, mọi thứ sẽ đều là vô nghĩa.
Tôi muốn tập trung cho bản thân, hơn là những lần xuất hiện hào nhoáng trước công chúng.
(MF): Với bạn, đâu là hình tượng để lại nhiều cảm hứng nhất?
Sith Zâm: Sith vẽ cá rất nhiều. Có thể nói, hình tượng cá là một trong những niềm cảm hứng lớn của Sith trong sáng tác nghệ thuật. Tôi là một người rất thích nước; chính vì thế, tôi có cảm tình đặc biệt với hình tượng này. Có một người bạn từng bảo mình, khi một người có xu hướng thích nước, họ đang tìm về chính bản năng của mình. Sở dĩ như vậy, từ khi còn trong bụng mẹ, tất cả chúng ta đều phải sống trong môi trường ngập nước. Chính vì vậy, tìm về nước chính là tìm về cội nguồn, nơi ta cảm thấy thoải mái tột độ.
(MF): Từ ngày bắt đầu mày mò với môn vẽ, Sith Zâm có bao giờ nghĩ mình sẽ có thể kiếm sống được từ nó?
Sith Zâm: Tất nhiên là không rồi. Những ngày đầu tập vẽ, Sith không hề nghĩ đến chuyện tương lai. Tôi chỉ biết, đây chính là đam mê, và Sith muốn theo đuổi nó đến cùng. Vậy mới đúng là tuổi trẻ! Suốt quãng đường theo đuổi đam mê ấy, tôi đã nỗ lực rất nhiều. Mình dành 12-14 giờ đồng hồ mỗi ngày chỉ để vẽ và vẽ, trong suốt 7-8 năm liền. Tất cả chỉ để có được một Sith Zâm ngồi trước mặt bạn ngày hôm nay.
(MF): Đúng là chẳng ai liên tưởng đam mê đến chuyện tiền bạc. Vậy, bây giờ Sith Zâm đã kiếm được tiền từ đam mê, anh có bị đồng tiền chi phối nét vẽ của mình?
Sith Zâm: Thú thật là có, nhưng không nhiều. Với kinh nghiệm đã từng hợp tác hoặc collab với khá nhiều brand, Sith cần lắng nghe ý kiến của khách hàng. Chính vì thế, chúng tôi mới có tiếng nói chung cho tác phẩm được thăng hoa . Việc của tôi chính là dung hòa phong cách riêng với những mong muốn của khách hàng, để cho ra thành phẩm hoàn thiện và ưng ý nhất. May mắn thay, khách hàng tìm đến minh họa của Sith Zâm đều đến vì phong cách vẽ của tôi là chính, vì thế tôi cũng không thực sự phải thay đổi quá nhiều.
Còn đối với tác phẩm cá nhân, Sith vẫn vậy, vẫn hoàn toàn “miễn nhiễm” với vấn đề tiền nong. Đó là nơi chốn thuần khiết nhất mà tôi có thể tự do bay nhảy với trí tưởng tượng này.
(MF): Khi không vẽ tranh, Sith thường làm gì?
Sith Zâm: Tất nhiên là đi du lịch, vì tôi có cái chân đi. Du lịch cho mình nhiều cơ hội mở mang tầm mắt, phục vụ cho công việc sáng tạo của Sith.
Sith muốn biết mình học được đến đâu, đi xa đến nhường nào. Nếu không cố gắng hết sức vì đam mê, mọi thứ sẽ đều là vô nghĩa.
(MF): Anh thường quan sát và tìm kiếm điều gì ở những nơi mà anh đi qua?
Sith Zâm: Trước khi xách ba lô và đi, Sith luôn tìm hiểu rất kỹ về quốc gia mình dự định đến. Tôi có niềm yêu thích đặc biệt với những đất nước có nền văn hóa lâu đời, đặc biệt tham quan bảo tàng, nhìn ngắm kiến trúc. Đây chính là khoảnh khắc giúp tôi nhìn nhận rất nhiều “chân trời mới” về nghệ thuật. Và sau đó mới là con người, thành phố và nhịp sống.
(MF): Quốc gia nào cho anh nhiều ấn tượng nhất?
Sith Zâm: Tôi luôn dành một tình yêu đặc biệt với Ấn Độ. Khi nhìn ngắm một nền văn hóa đồ sộ vẫn còn nguyên vẹn sau ngần ấy năm, tôi thực sự choáng ngợp và thán phục. Vừa ngắm nhìn, vừa tự hỏi “Làm sao họ có thể phối màu hết sức tinh tế như vậy?” Và đó cũng chính là một bước ngoặt trong sự nghiệp họa sĩ của Sith – bắt đầu sử dụng màu sắc. Và tôi biết, đấy chính là thời điểm chín muồi cho một Sith Zâm hoàn toàn mới, tràn đầy màu sắc.
Cảm ơn anh vì những chia sẻ thú vị cùng Men’s Folio Vietnam!
Cùng chiêm ngưỡng những tác phẩm của Sith Zâm:
