Tác phẩm điện ảnh thứ ba của đạo diễn Jang vừa trở thành phim ăn khách nhất xứ Hàn tính từ đầu năm đến nay. Không chỉ thu về con số khổng lồ, “ExHuma” (Quật mộ trùng ma) nhận nhiều lời khen từ giới phê bình, và vừa có lịch khởi chiếu tại các quốc gia Đông Nam Á trong đó có Việt Nam.
(bài viết tiết lộ một phần nội dung phim)
Tiếng gọi mộ phần
“Quá khứ chưa bao giờ chết” – Câu nói của nhà văn Williams Morris có lẽ ứng nghiệm với nội dung bộ phim, khi thực tại bị quá khứ dày vò tới mức buộc tất cả những kẻ liên quan phải đào bới, tìm lại dấu vết, nhiều điều bị bỏ quên. “ExHuma” mở đầu bằng cuộc gặp giữa gia tộc họ Park giàu nứt vách và pháp sư nổi tiếng Hwa-rim cùng người bảo hộ là Bong-gil. Cháu trai gia tộc này vừa chào đời đã chịu cảnh tà ma vây hãm, gào khóc sáng đêm khiến cha đứa trẻ – cũng là hậu duệ quan trọng nhất nhà họ Park là Park Ji-yong cảm thấy bất an, bởi bản thân anh cùng người bố bại liệt cũng chung tình cảnh khi mất ngủ, luôn ảo giác với những tiếng than. Hwa-rim sớm nhận ra gia tộc Park đang bị một ác linh oán giận, có thể đó là người ông đã qua đời, ngôi mộ nằm ở tận xa xôi tại Hàn Quốc.
Để biết rõ sự thật đằng sau ngôi mộ, không cách gì khác ngoài việc khai quật nó. Hwa-rim ngay lập tức liên hệ với cộng sự thân cận của mình là ông Kim Sang-deok – một thầy phong thủy điềm đạm, can trường và đã hành nghề qua 40 năm, với những khách hàng giàu có, trung thành nhất. Ông Kim không chỉ coi đất, coi hướng xây nhà… mà ông cũng có kinh nghiệm trong việc đánh giá huyệt mộ thông qua nhiều hình thức, và quan trọng hơn hết, Sang-deok có lẽ là người dày dạn kinh nghiệm sống so với Hwa-rim hay Bong-gil, ông hiểu biết ngũ hành, kiến thức tinh thông… Tuy nhiên những gì Kim Sang-deok, Haw-rim, Bong-gil và Yeong-geun – người hộ tang, chứng kiến sau đó, vượt ngoài sức tưởng tượng của họ.
Bí mật về gia tộc họ Park không được tiết lộ một cách chi tiết và khoa trương trong “ExHuma”, bao gồm cả Ji-yong, người bố và cả người dì… tất cả dường như giấu diếm một bí mật liên quan tới dòng dõi của họ, nhất là khi bộ tứ quật mộ chứng kiến cảnh tượng kì dị: ngôi mộ vô danh, sơ sài nằm trên một ngọn núi cao tách biệt hoàn toàn với thế giới xô bồ bên ngoài. Nhờ những lời đồn thổi về gốc gác ngôi mộ thuộc quan chức cao cấp, nên suốt bao năm rêu phong phủ đầy, nó vẫn giữ được nguyên vẹn, chưa bị những kẻ cướp mộ đả động bao giờ. Khi nếm đất, trông hướng… Kim Sang-deok đã từ bỏ ý định tham gia cùng bộ tứ quật mộ, thế nhưng Hwa-rim thành công thuyết phục ông rằng cô có thể kết hợp giữa việc khai quật và gọi hồn. Từ đây, mọi ngày với họ đều trở nên bất an…
Tư tưởng Jang Jae-hyun
Cả ba tác phẩm Jang Jae-hyun ra mắt đều mang đề tài tà ma, giáo thuật… kết hợp với các hình thức quỷ dị, hình cảnh bạo lực và những chi tiết liên quan đến tôn giáo, thậm chí là chính trị. So với hai tác phẩm trước là “The Priests” và “Svaha: The Sixth Finger”… thì “ExHuma” có một sự điềm tĩnh nhất định, mạch phim cũng chậm rãi chứ không dồn dập, nhờ đó mặc dù sở hữu nhiều tuyến nhân vật, truyện chồng truyện… nhưng bộ phim khiến người xem tập trung theo dõi, không bị phân tán bởi việc nhồi nhét các đoạn jump-scare, âm thanh ghê rợn… nhưng vẫn mang đến cảm giác nghẹt thở, căng thẳng khi dần dần những bí mật sâu nhất bên trong ngôi mộ mới bắt đầu lộ diện.
Cũng như hai phim trước, “ExHuma” của đạo diễn Jang nỗ lực dựa vào những điều thiết thực nhất mà con người có thể làm chủ, bên cạnh phong thủy – một lĩnh vực kết hợp giữa khoa học và tâm linh đã được công nhận, thì pháp sư là một tôn giáo dân tộc tại Hàn Quốc và được coi trọng… dường như tất cả những gì đạo diễn khai thác, xoay quanh việc kết hợp các yếu tố cũng giống như các nguyên tố của vạn vật, đất trời, sông nước, cỏ cây… sự sống và cái chết, cuộc hồi sinh. Ngay từ đầu phim, “ExHuma” đã để cho nhân vật Kim Sang-deok độc thoại rằng, trong thế giới hiện đại, phong thủy không phải mê tín, và con người không nên sống vô thần bởi “có thờ có thiêng”, tất cả mọi tín ngưỡng dẫn người ta đến mục đích tốt đẹp thì đều có ích. Chẳng hạn như Hwa-rim một mực đòi quật mộ, ngoài chuyện cô sẽ đem về món tiền kếch xù, còn vì để giúp cho đứa trẻ vô tội thoát khỏi tai ương.
Jang Jae-hyun lựa chọn việc kết hợp giữa con người và vạn vật, để chế tác thành một tên lính ác ma, có hình thù to lớn và gương mặt đáng sợ trong “ExHuma”. Đây là một kết hợp tuy không mới nhưng có tính đột phá trong các phim kinh dị lấy đề tài tâm linh, vừa mang ý niệm mới hơn về quỷ dị và Oni – một loài yêu quái trong văn hóa Nhật Bản (cũng liên đới trực tiếp tới nội dung phim), thậm chí bộ giáp sắt của ác ma này còn gợi nhớ tới một kiểu hình tượng siêu người hùng phiên bản… xác sống. Tất cả mang lại cho người xem trải nghiệm thú vị, vừa đáng sợ, vừa thích thú vì khó đoán trước được năng lượng thật sự của ác ma này ra sao. Trong khi đó, những niềm tin tôn giáo nhỏ nhoi cũng được gợi mở, như vong linh người bà của Hwa-rim, máu ngựa, bùa chú, hay kiến thức vật lý học… đã giúp bộ tứ quật mộ đương đầu với hiểm nguy rình rập.
Như đã nói, yếu tố âm nhạc trong “ExHuma” không được sử dụng nhiều, điều này cho thấy Jang cố tình không lạm dụng tiếng động, ngoại trừ các cảnh lên đồng của nhân vật Hwa-rim và một vài trường đoạn quan trọng, khiến phim tinh tế hơn. Phim cũng sử dụng hình thức kể chuyện theo chương – hồi nhằm giúp người xem tập trung theo dõi, ngoài ra phim nỗ lực mang tới chủ đề rộng hơn là tình yêu nước, đây có thể là điểm cộng cũng là điểm trừ khi một vài người xem phàn nàn biên kịch đang “bôi” ra quá nhiều chi tiết chỉ người mộ đạo và hiểu biết về sử chiến Hàn – Nhật mới dễ nắm bắt. Kết phim cho thấy tư tưởng tôn giáo của Jang Jae-hyun, đức tin và cái thiện luôn chiến thắng.
Choi Min-sik “cứu rỗi” bộ phim?
So với ba diễn viên trong nhóm quật mộ, Choi vừa là đàn anh vừa là bậc thầy, ông cũng là diễn viên nổi tiếng hàng đầu Hàn Quốc khi từng đóng chính trong “Oldboy” năm 2003 – bộ phim từng giành giải Grand Prix tại LHP Cannes cùng năm. Là gương mặt lão thành, năm nay đã ngoài 60 tuổi nên những năm gần đây, Choi ít nhận phim, nhưng hầu hết các tác phẩm đều thành công ít nhiều. Trong “ExHuma” ngoài nữ diễn viên Kim Go-eun, thì đất diễn phần lớn thuộc về Choi Min-sik với vai trò và nhiệm vụ quan trọng hơn. Nhờ đó, mạch phim luôn được thúc đẩy xoay quanh hành động của nhân vật này, ông cũng là nhân tố quan trọng cuối cùng để Hwa-rim, Yeong-geun và Bong-gil neo vào.
Dàn diễn viên còn lại đều tỏa sáng ở trong phân cảnh dù nhỏ nhặt, đặc biệt Lee Do-hyun (vai Bong-gil) tài tử ít đất diễn nhưng tạo hình bắt mắt, nhân vật có đột phá về cuối giúp Do-hyun ghi điểm sau khi bị bạn diễn Go-eun lấn át suốt nửa đầu phim. Nhìn chung, “ExHuma” cho thấy sự bình tĩnh xử lý tình huống của đạo diễn Jang Jae-hyun, ở đó ông để cho diễn viên của mình xây dựng cảm xúc chân thật, bối cảnh hoa mỹ, bên trong câu chuyện tà ma hư ảo và khó tin với nhiều đối tượng khán giả. Điều này giúp tác phẩm thành công vượt trội, tuy nhiên sẽ không thật sự phù hợp với những ai mưu cầu các cảnh quay sặc mùi “gore”, cùng với tư tưởng để bóng tối bao trùm, chế ngự…
