Bạn không phải là người duy nhất cảm thấy e ngại khi đặt chân vào thế giới của những dram whisky tuyệt vời, không kém phần xa xỉ này. Giải mã nhãn rượu whisky có thể khó khăn, đó là lý do tại sao nhiều người uống rượu whisky không mạo hiểm vượt ra ngoài một vài nhãn hiệu đã quá quen mặt.
Nhưng nếu bạn biết các kỹ thuật liên quan đến sản xuất rượu whisky được đề cập trên nhãn, nó có thể giúp bạn tìm thấy một loại đồ uống phù hợp sẽ hấp dẫn vị giác của bạn. Từ bourbon và scotch đến thùng gỗ sồi, tuổi và khu vực sản xuất, nhãn cung cấp cho bạn tất cả các chi tiết. Với những thông tin này, bạn có thể dễ dàng đặt tay trên bản vẽ theo ý thích của mình và nói chuyên sâu về thức uống được sản xuất từ mạch nha. Nhưng trước khi đi sâu vào chi tiết, điều đáng nói là bạn có thể nhận thấy rằng đồ uống được phát âm cả “whisky” và “whiskey”. Điều này là do nước xuất xứ. Các vùng của Mỹ và Ailen đánh vần đồ uống bằng chữ ‘e’ trái ngược với ở Scotland và Canada.
Thương hiệu và nhà máy chưng cất
Chi tiết nổi bật và sống động nhất trên nhãn rượu whisky là tên của thương hiệu hoặc nhà máy chưng cất. Đây là yếu tố làm cho chai rượu trở nên khác biệt và tạo ấn tượng đầu tiên về thức uống cho khách hàng. Thương hiệu cung cấp thông tin chi tiết về nhà máy chưng cất rượu whisky được sản xuất, như Glenlivet, Aberlour, Lagavulin và Suntory Toki. Tuy nhiên, các loại rượu whisky mạch nha pha trộn là những trường hợp ngoại lệ. Nếu các nhà máy chưng cất bán đồ uống cho các nhà pha chế (như trong trường hợp của Chivas Regal và Johnnie Walker) hoặc các nhà đóng chai độc lập (như Gordon & MacPhail, Compass Box và Scotch Malt Whisky Society), thì tên của nhà pha chế tạo nên sự độc đáo của sản phẩm.
Tuổi rượu
Được đề cập ngay bên dưới nhãn hiệu và nhà máy chưng cất, tuổi của đồ uống là chi tiết dễ phân biệt tiếp theo trên nhãn rượu whisky. Luật rượu whisky Scotch quy định rằng một loại rượu mạnh chỉ có thể đủ điều kiện để được gọi là rượu whisky sau khi nó đã ủ ít nhất ba năm. Tuy nhiên, độ tuổi tối thiểu của một loại rượu whisky có thể thay đổi tùy theo từng nơi. Ví dụ như nhãn ghi “12 tuổi/năm”, nó sẽ chỉ ra tuổi của loại whisky ít năm nhất trong loại rượu được pha trộn. Nhưng điều này không có nghĩa là tuổi càng cao thì rượu whisky càng ngon. Mặt khác, có nhiều trường hợp các nhãn hiệu rượu whisky không tiết lộ tuổi, thường thấy nhất ở các thương hiệu như Ballantine’s Finest, Glenlivet Founder’s Reserve, Johnnie Walker Blue Label, Chivas Extra và Talisker Dark Storm. Tuổi rượu sẽ được tính dựa theo khoản thời gian nó được ủ trong thùng gỗ/gỗ sồi. Sau khi được cho vào chai, nó sẽ rơi vào trạng thái “ngủ đông” và ngừng phát triển cho đến khi được khui. Sau khi mở nắp, kết cấu của rượu sẽ bị phá vỡ, nó bắt đầu bị oxy hóa, đổi màu dần và mất đi vị ngon ban đầu.
Loại gỗ và thùng ủ
Đây là một phần thông tin kỹ thuật nói về hương vị và kết cấu của rượu whisky. Đối với những người sành rượu whisky và những người rất xem trọng việc đánh giá và thưởng thức whisky, khía cạnh này trở nên khá quan trọng trong việc hiểu về màu sắc và hương vị của rượu. Thùng gỗ sồi sẽ đem đến hương vị riêng cho rượu khi nó già đi. Nhiều nhà chưng cất sử dụng nhiều thùng gỗ để làm cho rượu mạnh thêm phong phú và mãnh liệt. Các thùng gỗ sồi mới, thùng rượu bourbon cũ, thùng rượu sherry, thùng mizunarra và thùng gỗ sồi châu Âu cùng với các thùng rượu vang, rượu rum và port là một số loại thường được sử dụng. Trong khi thùng rượu sherry cũ thêm vị ngọt vào dram, thì thùng rượu bourbon cũ thêm độ sâu và mang lại hương vị nhiều lớp lang hơn. Trong thời gian gần đây, các nhà chưng cất cũng bắt đầu sử dụng các loại thùng khác nhau để rút ngắn thời gian ủ rượu.
Vùng và loại rượu whisky
Một chi tiết không thể bỏ qua khác trên nhãn, được đề cập bên dưới nhãn hiệu và tuổi, là khu vực và loại rượu whisky có trong chai. Cho dù là whisky bourbon của Mỹ, whisky Ailen, whisky lúa mạch đen hay mạch nha pha trộn, mạch nha đơn cất, Scotch, Canada và các loại whisky khác, tất cả các chi tiết như vậy đều được đề cập trên nhãn. Thông tin về khu vực có thể ảnh hưởng đến hương thơm và sắc thái hương vị của dram. Scotland được coi là thánh địa của rượu whisky nhưng nếu chỉ ghi vắn tắt là “Scotch whiskies” thì cũng không nói lên được điều gì vì Scotland có tận 5 vùng chuyển sản xuất rượu whisky như cao nguyên, đồng bằng, Speyside, Islay và Cameronbridge. Mỗi loại đều có đặc sản riêng và do đó nhãn mác scotch mạch nha đơn cất cũng chỉ rõ vùng.
Nồng độ cồn
Không cần phải nói, nồng độ cồn là yếu tố xác định chất lượng và loại rượu whisky được sản xuất. Điều này được biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm rượu theo thể tích (ABV) hoặc một thuật ngữ tương đồng “Proof” cho các loại rượu whisky của Mỹ (theo đó, cứ 2 proof = 1% Vol). Rượu bourbon được chưng cất không nhiều hơn 160 Proof (80% ABV) và sau đó được bảo quản với thùng gỗ sồi mới nung không quá 125 Proof (62.5% ABV) và rượu whisky ngô được bảo quản ở mức 160 Proof (80% ABV). Rượu whisky có nhãn là “đóng chai theo quy cách” có 50 Proof (100% ABV) và được sản xuất trong một mùa chưng cất duy nhất (từ tháng 1 đến tháng 12). Sau đó, nó trưởng thành trong bốn năm dưới sự giám sát của chính phủ Hoa Kỳ.
Kích thước chai
Những người thưởng thức rượu whisky thông thường có thể dễ dàng đoán được kích thước chai rượu whisky bằng cách nhìn lướt qua nó. Tuy nhiên, bạn có thể loại bỏ tất cả phỏng đoán và chắc chắn về khối lượng bằng cách xem nhanh nhãn rượu whisky. Nói chung, có hai cách để đề cập đến kích thước chai. Cách tiêu chuẩn và đơn giản nhất là đề cập đến nó bằng mililit hoặc ML. Tất cả các nhãn hiệu rượu whisky của Ấn Độ đều tuân theo hệ thống này. Một đơn vị khác phổ biến hơn, thường được thấy ở thương hiệu Scotch và Ailen, đề cập đến khối lượng tính bằng centilitres hoặc cl. Nếu một chai ghi 70 cl, nó có nghĩa là 700 ml.
Những chi tiết khác
Sự đặc tả (Expression) là một chi tiết độc đáo mà bạn có thể tìm thấy hoặc không thể tìm thấy trong hầu hết các chi tiết phổ thông ngày nay. Các thương hiệu chủ yếu đặt tên của họ/tên của nhà máy chưng cất cùng với tuổi đời của rượu. Tuy nhiên, để kỷ niệm những dịp đặc biệt hoặc thu hút sự chú ý của cộng đồng người thưởng rượu, một số “sự đặc tả” đặc biệt được đưa vào nhãn chai. Ví dụ như cái tên The Glenlivet ‘Founder’s Reserve’ được đặt tên để tôn vinh George Smith, người sáng lập ra hãng rượu whisky Speyside.
Trong whisky có 3 thành phần chính là cồn (ethanol), nước và các chất khác. Các chất khác này gồm có rất nhiều thứ như chất béo, các ester, tanin (vị đắng). Chill-filter (phương pháp lọc lạnh) được áp dụng vào ngành whisky với mục đích làm lạnh nhanh, để các hỗn hợp chất béo và một số chất khác (cũng có thể gọi là tạp chất) gặp lạnh nên kết tủa lại. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, việc lọc lạnh đang được nhiều nhà chưng cất hạn chế; vậy nên nếu bạn thấy “non-chill filtered” được đề cập trên nhãn rượu whisky, điều đó có nghĩa là đồ uống chưa được lọc lạnh từ các nhà máy chưng cất.
Trong trường hợp nhãn chai đề cập đến “sourmash” (ướp chua/ngâm chua), thì đừng lo lắng. Đây là một quá trình được sử dụng trong ngành công nghiệp chưng cất, sử dụng nguyên liệu từ một mẻ cũ hơn để bắt đầu lên men cho một mẻ mới. Nhãn chai cho biết rượu có một hương vị mới, đồng thời hé lộ thêm một chi tiết trong quá trình chưng cất rượu.
Một thuật ngữ khác có thể được in trên nhãn rượu whisky là “small batch” (mẻ nhỏ), có thể hiểu nôm na là sản xuất theo số lượng có hạn, ví dụ như tên Whisky Teeling Small Batch. Mẻ nhỏ là một số thùng chọn lọc được trộn với nhau để tạo ra hương vị mong muốn. Dó đó, small batch whiskey thường được thương hiệu định vị cho thị trường cao cấp.
