Nếu những tác phẩm được tạo tác từ óc sáng tạo của người nghệ sĩ thì xu hướng nghệ thuật lại khởi sinh từ bối cảnh chung của thời đại. Như cách nghệ thuật biến chuyển trong bối cảnh phục hồi sau đại dịch với các xu hướng thiên về sự hoài cổ, đầy sắc màu, chúng ta có thể dự đoán xu hướng phát triển kế tiếp bằng việc xem xét mối tương quan giữa nghệ thuật và các lĩnh vực khác trong xã hội.
Tích hợp công nghệ số trong nghệ thuật, nhiều nhà sáng tạo bày tỏ sự phấn khích và tò mò với những điều mới mẻ mà công nghệ truyền cảm hứng, số khác lại phản kháng bằng việc thách thức bằng những phong cách riêng biệt, từ khao khát thoát ly đến đổi mới một cách nổi loạn. Song, dù ở hình thái nào, xu hướng nghệ thuật đã và đang phát triển theo cách tích cực.
Chủ nghĩa siêu thực
Trong nghệ thuật Đương đại, siêu thực vẫn là một trong những chủ nghĩa có sức hấp dẫn mạnh mẽ với khán giả đại chúng bởi khả năng khơi gợi vẻ đẹp đầy bí ẩn của tiềm thức. Như André Breton từng nhận định trong “Tuyên ngôn về Siêu thực”: “Siêu thực đặt nền tảng lên trên niềm tin…vào sự toàn năng của những giấc mơ trong trò chơi vô hướng của suy nghĩ”.
“The Double Secret” (René Magritte, 1927).
Không chỉ thể hiện sự cân bằng hoàn hảo giữa thực tiễn và tiềm thức, chủ nghĩa nghệ thuật này còn phản ánh tâm trí phi lý trí của người nghệ sĩ một cách chân thực. Mới đây, tác phẩm tranh siêu thực “La leçon de musique” của họa sĩ René Magritte được bán với giá 2.95 triệu euro (hơn 74 tỷ đồng) trong phiên Chủ nghĩa siêu thực và di sản của Sotheby’s ở Pháp.
“La leçon de musique” (René Magritte, 1968).
Tác phẩm sơn dầu ghi dấu ấn bởi tông nền màu da người với hình ảnh mô phỏng chiếc tai lơ lửng giữa không trung, gắn liền với chiếc chuông tựa như một bộ phận của cơ thể. Chính sự phân mảnh của các bộ phận cơ thể bị cô lập trong “La leçon de musique” đã thể hiện tính siêu thực của René Magritte. Nhiều người khi thưởng thức tác phẩm nghệ thuật này lại cho rằn: “Phải chăng đây là sự kết hợp giữa ‘tai vách mạch rừng’ và ‘bịt tai trộm chuông’?”
Song, dù theo ý nghĩa nào, những tác phẩm nghệ thuật theo trường phái Siêu thực vẫn khơi gợi nhiều tưởng tượng đầy thú vị. Trong dòng chảy của xã hội đương đại, dự đoán thời gian tới, sự phổ biến của chủ nghĩa siêu thực sẽ bắt nguồn từ sức nặng của các tác phẩm nhấn mạnh cảm xúc tập thể, chính trị và nữ quyền.
Cadavre Exquis (André Breton, 1933).
Nghệ thuật trừu tượng
Sự nâng lên về đời sống tinh thần cùng quyền tự do ngôn luận trong xã hội hiện đại đang giúp cho nghệ thuật trừu tượng dần khẳng định vị thế. Với ngôn ngữ thị giác đặc sắc từ hình khối thuần túy, đường nét mạnh mẽ cùng các mảng màu ấn tượng, những tác phẩm trừu tượng chọn khước từ hiện thực của cuộc sống để thiếp lập những hình ảnh phi biểu hình và phản ánh nhu cầu “được nhìn thấy, được công nhận” một cách tuyệt đối của người nghệ sĩ.
Dora Maar au Chat (Pablo Picasso, 1941).
Giờ đây, khi cảm quan về cái đẹp cũng như nghệ thuật có nhiều biến đổi, nghệ thuật trừu tượng với sự tối đa trong màu sắc, hình dáng lẫn kích thước hứa hẹn sẽ trở thành xu hướng trong năm nay.
Chủ nghĩa thoát ly được thực nghiệm
Chủ nghĩa thoát ly dường như là chủ đề chính trong thiết kế đồ họa và có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nghệ thuật đương đại, từ những thước phim, quảng cáo cho đến tranh vẽ, tác giả sẽ đưa người xem bước vào một thế giới mới đầy mê hoặc.
Present Escapism (Savina Capecci, 2021).
Đa phần các tác phẩm thử nghiệm thuộc chủ nghĩa này được lấy cảm hứng từ những công trình mới trong công nghệ số, như sự xuất hiện tràn lan của nghệ thuật AI, Metaverse hay hình ảnh giữa những vì sao do kính viễn vọng Không gian James Webb tạo ra. Đặc trưng chính của các bố cục mang cảm giác như cửa sổ bước vào tâm hồn kỹ thuật số. Trong năm 2023, chủ nghĩa thoát ly được dự đoán sẽ được thực nghiệm và phát triển theo hướng tích cực.
Những vì sao do kính viễn vọng Không gian James Webb tạo ra.
Sự bùng nổ của NFT và Metaverse
Trong hai năm trở lại đây, công chúng khá bất ngờ trước sự nở rộ của NFT (2012) và sự xuất hiện của hàng loạt công nghệ mới như Metaverse. Thị trường NFT đã chứng kiến nhiều giao dịch có giá trị lên đến hàng chục triệu USD trong lĩnh vực nghệ thuật, như bức “Everydays: The First 5.000 Days” trị giá 69.3 triệu USD hay tác phẩm “CROSSROAD” có giá 6.66 triệu USD.
Tranh kĩ thuật số Everydays: The First 5.000 Days.
Bất chấp những ẩn số chưa được giải quyết, thế giới ảo Metaverse vẫn là cách thức để người dùng dễ dàng tiếp cận với các tác phẩm nghệ thuật mà mình yêu thích. Đồng thời, chúng cũng phần nào biến hóa nội dung và hình ảnh bằng phương thức mới mẻ hơn.
Mặc cho những dư âm của sự hỗn loạn và suy thoái kinh tế trong năm 2022 vẫn đang vang vọng, thị trường NFT lẫn Metaverse hứa hẹn sẽ bùng nổ và mở ra tương lai mới mang tính cách mạng cho lĩnh vực nghệ thuật.
Chủ nghĩa tối đa
Sau ảnh hưởng của đại dịch, các thiết kế mang tính tối giản (minimalism) đang dần nhường chỗ cho những tác phẩm theo chủ nghĩa tối đa (maximalism). Tối đa là một trong những thuật ngữ được sử dụng trong thiết kế và nghệ thuật thị giác từ những năm 1970.
TOILETPAPER Paradise (Maurizio Cattelan and Pierpaolo Ferrari’s).
Những thiết kế thuộc chủ nghĩa này thường mang cảm giác “dư dả” với màu sặc sỡ, họa tiết đặc sắc kết hợp với đường lối và hình thái thiết kế tạo cảm giác mạnh. Vì vậy, các tác phẩm mang tính tối đa thường dễ phô bày cá tính của người sáng tạo nhờ sự độc đáo về tính trang trí và dễ truyền cảm hứng.
