Mỗi thành phố đều có một câu chuyện để kể, và Đà Lạt, câu chuyện đó chắc chắn phải gắn liền với sườn dốc và những cảm hứng sáng tạo nghệ thuật. Đó chính là suy nghĩ khởi điểm để Hiền Nguyễn sáng lập dự án Phố Bên Đồi, một nền tảng kết nối cộng đồng bằng chính nghệ thuật.
Sau những dự án nghệ thuật gây tiếng vang được thực hiện từ năm 2016, Phố Bên Đồi tiếp tục mở rộng với Phố Bên Đồi Creative Studio – một không gian sáng tạo tọa lạc trên đồi cao nhất Đà Lạt. Đây vừa là không gian co-working, vừa là không gian triển lãm và trình diễn văn hóa thường xuyên. Trải qua hành trình không quá dài nhưng cũng không quá ngắn, như chính Hiền Nguyễn thừa nhận, nhất là trong bối cảnh nhiều không gian sáng tạo và văn hóa trước đó buộc phải đóng cửa. Nhà sáng lập Phố Bên Đồi coi đó vừa là thách thức, vừa là động lực.
Theo anh, vì sao Đà Lạt nên là nơi người ta tìm đến để tiếp xúc với nghệ thuật?
Từ công việc trước đây, tôi có cơ hội đi đây đi đó, làm việc ở TP.HCM và nhiều thành phố lớn, cũng là những cái nôi của văn hóa nghệ thuật. Tuy nhiên, tôi sinh ra và lớn lên tại Đà Lạt, tôi hiểu được thành phố ở góc độ là nhìn thấy lợi thế và bất lợi của Đà Lạt so với những thành phố lớn.
Mọi người cũng biết Đà Lạt đang ngày càng nổi tiếng và được biết đến là thành phố du lịch trong những năm gần đây. Tuy nhiên, trước đó, ít ai biết rằng Đà Lạt cũng là một địa điểm văn hóa song song với những thế mạnh như cảnh quan, kiến trúc, khí hậu. Đáng buồn là Đà Lạt đang mất dần định vị đó. Là một người con của Đà Lạt và yêu nghệ thuật, tôi nhận thấy mình có thể góp phần xây dựng lại thương hiệu Đà Lạt dựa trên những thế mạnh đó. Nghĩa là, dựa trên những nền tảng có sẵn để tạo ra một luồng gió mới. Với giới trẻ và giới tri thức hiện thời, Đà Lạt vẫn là một điểm đến để nghỉ dưỡng, để lấy lại tinh thần hoặc là truyền cảm hứng. Kể cả giới nghệ sĩ, tôi cũng có tiếp xúc với nhiều người, họ đều nói rất thích dự án Phố Bên Đồi. Các bạn sinh viên kiến trúc kỹ thuật cũng rất thích ghé lại để quan sát, nghiên cứu, tìm cảm hứng sáng tác, vẽ vời. Tuy nhiên, ở góc độ truyền thông, chính sách phát triển, khía cạnh này vẫn chưa phát triển.
Định hướng của anh với Phố Bên Đồi ở giai đoạn khởi đầu là gì?
Nghệ thuật là một mô hình không có biên giới, nó là một ngôn ngữ thứ cấp lan tỏa giống như âm nhạc. Tôi không thể nói rằng phải đặt nghệ thuật ở thành phố nào thì nó mới phát triển được. Phố Bên Đồi đối với tôi mang tính đặc thù và đặc thù và thiết kế đô thị, là bản sắc địa phương. Tôi hướng dẫn xây dựng Phố Bên Đồi hay mới nhất ở đây là không gian sáng tạo Phố Bên Đồi Studio cũng là một hình ảnh độc quyền của Đà Lạt, của các thành phố Việt Nam hoặc Đông Nam Á được thiết kế theo những triền đồi.
Nguyễn Trung Hiền (bên phải) giới thiệu về chuỗi sự kiện SmartCity Arttech Fusion 2021.
Tôi có đọc nghiên cứu của Hội Đông Anh về nền công nghiệp văn hóa và nền công nghiệp sáng tạo, có đâu đó tới 12 lĩnh vực. Thành phố và những tổ chức lớn như UNESCO, họ cũng khảo sát và nhận thấy Đà Lạt là một thành phố có tiềm lực để trở thành một thành phố sáng tạo. Vì thế, khi làm dự án Phố Bên Đồi, tôi cũng hướng tới việc phát triển nó thành một nền tảng, không gian kết nối đa ngành, với xuất phát điểm là tình yêu nghệ thuật, để góp phần giúp Đà Lạt trở thành một thành phố sáng tạo.
Với con đường đã qua của dự án, điều gì vẫn đang làm khó anh?
Đến bây giờ đúng là chúng tôi vẫn gặp phải rất nhiều khó khăn. Nhưng cũng có những động lực để nó tạo ra cơ hội. Đây là một công nghiệp lớn không khói, và là một chiến lược phát triển bền vững vững chắc của quốc tế chứ không chỉ là của quốc gia. Tôi nhận thấy đây là công thức cũng như cơ hội để mình đóng góp ý kiến kiến trúc hữu ích cho thành phố. Khó khăn lớn nhất thì vẫn là một bất chấp vĩnh cửu: khó khăn về tài chính, khó khăn về mô hình. Phải mất 4-5 năm trời thì tôi mới nhận được sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp địa phương. Để giải quyết, không gian sáng tạo Phố Bên Đồi có thể là một công cụ ví dụ có thể làm việc trung gian giữa các dự án nghệ thuật chính của chúng tôi và cho thuê không gian cho những dự án khác, và chắc chắn phải theo mô phát triển bền vững.
Nghệ thuật là một mô hình không có biên giới, nó là một ngôn ngữ thứ cấp lan tỏa giống như âm nhạc. Tôi không thể nói rằng phải đặt nghệ thuật ở thành phố nào thì nó mới phát triển được.
Anh cũng từng đề cập đến khía cạnh khác của không gian, là giáo dục văn hóa. Điều này nên được hiểu như thế nào?
Đà Lạt trước đây không có nhiều mô hình về không gian sáng tạo, gallery và bảo tàng. Nên tôi muốn giới thiệu một không gian sáng tạo riêng, bên cạnh những hoạt động như triển lãm, workshop, buổi biểu diễn, tôi cũng hợp tác với các công ty giảo dục ở TP Hồ Chí Minh để mang các khoá học thú vị đến cho trẻ em Đà Lạt. Hoặc đôi khi có diễn giả đến nói chuyện với người quan tâm ở Đà Lạt tại không gian, nhất là với học sinh sinh viên, theo tôi, đó chính là một kiểu giáo dục văn hoá.
Không gian sáng tạo Phố Bên Đồi Creative Studio.
Trong những sự kiện do Phố Bên Đồi tổ chức hoặc đồng tổ chức, có sự kiện nào để lại nhiều ấn tượng nhất với anh?
Đây là năm thứ 5, gần bước qua năm thứ 6, Phố Bên Đồi mỗi năm sẽ làm những sự kiện khác nhau. Quy mô khác nhau, nội dung cũng khác nhau. Đôi khi tôi tự nhìn lại thấy tất cả đều thấy quý giá ở góc độ là mình dám thử nghiệm và mình dám làm. Và, khán giả cũng tò mò hơn và có thái độ lạ lẫm hơn với những mô hình mà Phố Bên Đồi đưa về. Tôi không chọn lọc được sự kiện, vì mỗi sự kiện đều giống như một thách thức mới. Mỗi lần làm là mỗi lần học vì nó mới. Có những cái mình chưa làm bao giờ cả, nhưng vẫn cứ làm với cái tâm thế là học hỏi và trải nghiệm nhiều nhất có thể. Điều tôi tâm đắc nhất, là cho đến bây giờ thì Phố Bên Đồi đã xây dựng được một lượng khán giả và người đồng hành cũng như giới nghệ sĩ yêu mến.
Tại sao Phố Bên Đồi đã khởi động từ năm 2016, nhưng khoảng thời gian quay lại đây mới nhận được nhiều quan tâm hơn cả?
Trước đây, những năm 2016-2019, tôi vẫn đang làm việc khác nên mỗi năm tôi chỉ làm một sự kiện hoặc một dự án. Đến năm 2019, tôi quyết định ngừng công việc công ty và dành toàn thời gian cho Phố Bên Đồi, nên cũng có nhiều hoạt động hơn. Thêm vào đó, sau dịch Covid, nghệ sĩ từ khắp nơi cũng đổ về Đà Lạt. Ở Hà Nội có nhóm nghệ sĩ đi lưu diễn và muốn ghé lại đâu đó, thì sẽ gọi điện hỏi Phố Bên Đồi Ơi, Đà Lạt giúp được không? Chương trình nghệ thuật đương đại Nổ Cái Bùm Đà Lạt mộng mơ 2022 cũng gọi hỏi Phố Bên Đồi ơi giúp được không. Tôi lúc đó cũng có nhiều thời gian hơn để đồng hành cùng với mọi người. Cũng có nhiều cơ hội để chúng tôi khám phá những mảng mới như làm bản đồ nghệ thuật hay dự án sách.
Một buổi biểu diễn tại không gian Phố Bên Đồi Creative Studio.
Cụ thể vai trò của Phố Bên Đồi là gì trong các dự án hợp tác với nghệ sĩ?
Tôi lấy ví dụ sự kiện hợp tác với Việt Pháp tại Việt Nam, đây là chương trình xuyên Việt tổ chức ở 5 thành phố. Khi đến Đà Lạt, chúng tôi hỗ trợ ở góc độ là giấy phép, tổ chức không gian bao gồm setup, hậu cần, truyền thông. Tôi cũng đã có không gian vật lý và tạo một đội ngũ set-up, vì vậy cũng tạo ra công ăn việc làm hỗ trợ các bạn trẻ, là sinh viên có mong muốn tìm hiểu công việc văn hoá và yêu nghệ thuật tại Đà Lạt.
Anh là người con Đà Lạt và cũng rất yêu nghệ thuật. Tình yêu nghệ thuật của anh bắt đầu như thế nào?
Bố tôi là người hay nói chuyện về nghệ thuật, ông cũng giữ rất nhiều cuốn sách về nghệ thuật xuất bản từ những năm 1960. Lớn lên, tôi cũng có học về thiết kế đồ họa. Đam mê đó đã lớn dần thành tình yêu. Tôi chủ động học nhiều hơn để mở rộng kiến thức và có thể tham gia vào cộng đồng thiết kế nghệ thuật. Khi đi làm ở một doanh nghiệp Đức, tôi cũng có cơ hội hỗ trợ cho các dự án nghệ thuật. Và rồi, tôi quyết định làm một cái gì đó riêng cho mình, là Phố Bên Đồi, cũng từ tình yêu đó.
Điều tôi tâm đắc nhất, là cho đến bây giờ thì Phố Bên Đồi đã xây dựng được một lượng khán giả và người đồng hành cũng như giới nghệ sĩ yêu mến.
Những hoạt động văn hoá và không gian triển lãm được giới thiệu ở không gian sáng tạo Phố Bên Đồi Studio thường xoay quanh chủ đề nghệ thuật đương đại. Anh tiếp cận nghệ thuật đương đại từ góc nhìn nào?
Nghệ thuật đương đại giống như là hơi thở của cuộc sống. Nó giúp cho mọi thứ tiến về phía trước, tinh thần cấp tiến. Tôi có cơ hội tổ chức các sự kiện quy mô lớn kết hợp với nghệ thuật đương đại cấp tiến với các nghệ sĩ lớn tham gia, ví dụ như kết hợp giữa nghệ thuật với công nghệ, tổ chức các sự kiện hòa quyện giữa âm thanh ánh sáng.
Ở góc độ là người từng tài trợ cho nhiều dự án, tôi đánh giá rằng nghệ thuật đương đại ở Việt Nam rất hay nhưng lại không được lan tỏa nhiều. Cộng đồng nghệ sĩ rất giỏi nhưng chủ yếu vẫn còn underground. Ở những năm 2015-2016, tôi tổ chức một không gian tên là Art Seven Studios. Từ đó, tôi mới phát hiện ra là mình không nên phụ thuộc vào không gian. Nghệ thuật nên dành cho mọi người, phá vỡ ranh giới giữa lý thuyết và thực hành, giữa hàn lâm và cộng đồng yếu thế. Và nghệ thuật đương đại cũng có thể mang tính cộng đồng, vì thế, vào năm 2019, tôi làm một dự án nghệ thuật công cộng để người địa phương có thể tiếp cận dễ dàng hơn.
