Điều này dễ dàng thấy được qua việc chỉ số trí thông minh cảm xúc (EQ – Emotional Quotient) đang ngày càng được xã hội, đặc biệt là người trẻ đánh giá cao bởi đây là thước đo tổng hợp đánh giá khả năng nhận diện vấn đề, kiểm soát tình huống và quản lý cảm xúc của mỗi cá nhân, liên quan chặt chẽ đến quá trình xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội. Những cảm xúc mà chúng ta trải qua có mối liên hệ trực tiếp đến nhiều yếu tố như sức khỏe tinh thần, các mối quan hệ, hiệu suất cũng như thành tích trong công việc. Nhưng liệu chúng ta có thực sự nhận thức được bản chất và mức độ tác động của cảm xúc hay không?
Theo nhà tâm lý học Daniel Goleman – tác giả của cuốn sách “Trí tuệ xúc cảm”, thay vì để bản thân bị dẫn lối chỉ bởi lý trí hoặc chỉ bởi trái tim, chúng ta cần phải kết hợp cả 2 phương diện để đạt được hiệu quả trong nhiều khía cạnh khác nhau của cuộc sống. Lý trí gắn liền với trí thông minh, trong khi trái tim đại diện cho cảm xúc. Do đó, thuật ngữ “trí thông minh cảm xúc” nhấn mạnh sự thông minh trong việc nhận thức, điều khiển cảm xúc, giúp con người duy trì tinh thần tích cực cũng như giảm thiểu các tình huống giao tiếp căng thẳng.
Nếu bạn đang hướng đến mục tiêu cải thiện khả năng điều tiết cảm xúc cũng như nhận biết được cảm xúc của những người xung quanh, hãy cùng tìm hiểu 5 cách sau đây để có thể dễ dàng chiếm cảm tình của nhiều người hơn, cũng như tăng khả năng “đọc hiểu” tình huống.
Mỗi cá thể bạn tiếp xúc hàng ngày sẽ đem đến câu chuyện khác nhau, cách mỗi người bày tỏ cảm xúc trước những câu chuyện đó cũng không hoàn toàn giống nhau, nhất là đối với thế hệ trẻ với cách nhìn nhận vấn đề đa chiều.
Tuy nhiên, chúng ta rất dễ dàng để đánh giá tính đúng sai về mặt quan điểm của họ. Vậy nên trong một cuộc đối thoại hay tình huống cụ thể nào đó, cần đặt mình vào vị trí của đối phương để thấu hiểu, nhìn nhận, cảm thông với lời nói, hành động, việc làm của người khác, từ đó phản hồi lại bằng sự tôn trọng và đồng cảm.
Ai cũng mong muốn quan điểm của bản thân được tôn trọng nên hành động lắng nghe, nhận biết cảm xúc của đối tượng giao tiếp là vô cùng quan trọng. Đây chính là điểm làm nên sự khác biệt giữa những người có chỉ số EQ cao và người chưa được rèn luyện trí tuệ xúc cảm. Bạn sẽ có thể dễ dàng thấy dù những người có kiên quyết với quan điểm, ý kiến của họ như nào, họ vẫn mở lòng đón nhận quan điểm, lời khuyên của bạn một cách tích cực.
Trong trường hợp bạn không chắc liệu kỹ năng nhận biết cảm xúc của bản thân có chính xác hay không, hãy chủ động đặt ra những câu hỏi mở giúp cho đối phương có khoảng trống để bày tỏ cảm xúc và chia sẻ thêm thông tin, từ đó củng cố thêm sự chắc chắn cho bạn.
Khi tiếp nhận những ý tưởng mới lạ, đôi lúc là trái chiều với lối suy nghĩ của bản thân, bạn có thể cảm thấy hoang mang, nghi hoặc và thường có xu hướng phản biện, tranh cãi. Tuy nhiên, những điều mới lạ, khó hiểu luôn là cơ hội để bạn có thể tiếp thu vốn kiến thức mới, một lối tư duy mới và từ đó mở đường cho những hướng phát triển khác.
Trở nên cởi mở hơn, chấp nhận sự khác biệt là cách nhanh chóng để cải thiện chỉ số trí tuệ xúc cảm. Trong đời sống, bạn có thể thực hành mọi nơi, bằng cách khoan hãy nói “không” mà thay vào đó, hãy tiếp nhận suy nghĩ của đối phương một cách thiện chí, bày tỏ suy nghĩ cá nhân, chỉ ra đâu là điểm được-mất của từng ý kiến, sau đó đi đến quyết định cuối cùng.
Có ý thức trong việc kiểm soát bản thân
Đã bao giờ bạn nghĩ rằng, mỗi một cảm xúc như tức giận, mỗi một hành động nhỏ như ánh nhìn hay cái khua tay đều có thể ảnh hưởng đến giao tiếp trong các mối quan hệ xã hội không? Bạn đã bao giờ không kiểm soát được cơn giận của mình, nói ra những lời khó nghe nhưng lại hối hận ngay tắp lự?
Tức giận là một phản ứng nguyên thủy của con người, nằm trong nhóm những cảm xúc “hỉ, nộ, ái, ố” dễ dàng bộc lộ ra bên ngoài mà không có “hàng rào phòng ngự”. Tự quản lý hành động và cảm xúc của bản thân là yếu tố không thể thiếu, giúp chúng ta giữ gìn mối quan hệ tích cực với những người xung quanh, tức đòi hỏi mỗi người nhận thức được giới hạn của mình và luôn có những hành vi cần thiết để kiềm chế bản thân. Trong một số tình huống nhất định, hiểu được nguồn cơn và biết cách kiểm soát nó là điều quan trọng trong việc duy trì các mối quan hệ và khả năng tự chủ bản thân.
Không chỉ nghe, mà là lắng nghe
Chỉ với hành động nghe cũng đã có nhiều cách thực hiện khác nhau, lắng nghe thụ động, lắng nghe chủ động, lắng nghe đơn thuần bằng đôi tai hay lắng nghe bằng cả tấm lòng.
Khi dùng từ “nghe”, chúng ta đang ở mức tiếp nhận thông tin và phản hồi lại chúng. Nhưng khi nâng lên thành “lắng nghe”, đó là lúc bạn đang tham gia vào câu chuyện của người khác để thấu hiểu, bạn tập trung vào tiểu tiết để hiểu chuyện gì thực sự đang xảy ra; những tiểu tiết đó giúp bạn mở rộng cuộc trò chuyện bằng hành động đặt câu hỏi, gợi ý phương hướng giải quyết.
Đặc biệt, trong công việc, lắng nghe là chìa khóa giúp chúng ta tiếp thu những thông tin quan trọng cả về con người và thế giới xung quanh. Từ đó có thể dễ dàng đưa ra ứng xử hợp lý cho từng trường hợp, giữ gìn một môi trường làm việc tích cực và vì lợi ích chung của tập thể.
Quan sát, học hỏi từ mọi người xung quanh
Việc cải thiện EQ cũng là một quá trình học tập chỉ có thể đạt hiệu quả tối đa, khi chúng ta học một cách chủ động và có chủ ý, ví như bằng hành động tăng sự tương tác với những người bên cạnh. Trong khi tương tác với họ, hãy luôn đi kèm với kỹ năng quan sát, học hỏi vì mỗi người bên cạnh bạn là một kho tàng kiến thức, trải nghiệm khác nhau về đối nhân xử thế.
Từ cách họ nói chuyện, tương tác với mọi người xung quanh đến cách họ thể hiện cảm xúc, hãy luôn chú ý cách họ xử lý tình huống để có thể học hỏi những điều tích cực và đúc kết cho mình bài học riêng. Quan sát đồng thời mang đến lợi ích biết như được thói quen, cách cư xử của những người xung quanh, từ đó có được hành vi ứng xử phù hợp.
