Từng có thời, series “Sex Education” trở thành hiện tượng vì tiếp cận sức khoẻ tình dục và vấn đề giới tính một cách mới mẻ và trực diện. Những gì bạn nghĩ trong đầu, thắc mắc với chính mình và không thể tìm đến ai để hỏi, thì ngồi xem từng tập phim Netflix cũng đã đủ để giải toả triệu câu hỏi vì sao, dù chúng có quái gở đến thế nào.
Hết phim để xem rồi, bạn tìm đến đâu cho những thông tin bổ ích cũng có mà nhảm nhí cũng nhiều cho công cuộc giải trí xuyên ngày đêm của mình, nếu không phải lướt TikTok mỗi ngày? Thậm chí, TikTok user giờ đây còn coi đó là một nền tảng để học về sức khoẻ tình dục còn hơn tất tần tật những gì trường học có thể dạy. Theo một nghiên cứu của Superdrug Online Doctor thực hiện với 2000 trường hợp, 80% trong số này thừa nhận họ chọn mạng xã hội để tiêu thụ thông tin về sức khoẻ, 43% cho rằng họ nhận được nhiều thông tin về sức khoẻ tình dục từ TikTok hơn từ những phương tiện khác hay việc học ở trường.
TikTok thậm chí còn được coi là nền tảng đáng tin cậy nhất, với 39% người được khảo sát nói rằng họ tin nội dung TikTok hơn tất cả những nền tảng khác. Dù những chủ đề liên quan đến tình dục có thể thiên biến vạn hoá và khó để tạo nên nội dung vừa trực diện vừa hấp dẫn, những nội dung liên quan đến tình dục vẫn là một trong những chủ đề nổi tiếng nhất trên nền tảng mạng xã hội này. Hashtag #sexualhealth có tới 1,6 tỷ người xem.
Vì sao, TikTok đã và đang nghiễm nhiên trở thành khoá học Sex Education 4.0 với nhiều người đến như vậy? Trong khi những bài học về sức khoẻ tình dục ở trường học chưa bao giờ là chủ đề hấp dẫn với bất cứ ai, mạng xã hội vẫn luôn là nền tảng cho người ta thứ tiếng nói và sự riêng tư cần thiết để lắng nghe những tiếng nói đó. Nhiều nhà giáo dục về tình dục và những người sáng tạo nội dung liên quan đến tình dục và sức khoẻ tình dục tìm thấy cho mình một nền tảng để nói về những chủ đề hay điểm nhìn mới. Những “sex tip” như “coconut challenge”, “foreplay bốn phút”, “sex hand trick” hay “tantric sex’ nhận được hàng triệu lượt view và trở thành viral chẳng kém cạnh bất cứ hiện tượng nào trên TikTok, điều này đủ cho thấy người xem đang tìm đến TikTok cho những lời khuyên (chả biết đúng sai ra sao) để cải thiện đời sống tình dục của mình.
Những người sáng tạo nội dung bắt đầu “sáng chế” từ ngữ mới để thay thế cho những từ ngữ “nhạy cảm”, như một cách tránh né việc video có thể bị loại ra khỏi nền tảng này vì những quy định về nội dung. Vào năm 2021, thiên tài TikTok nào đó đã bắt đầu công cuộc chế từ của mình. Họ dùng “leg booty” thay thế cho LGBTQ, “cornucopia” thay cho “homophobia” hay “seggs” thay cho “sex”, đây đều là những từ nghe thì giống nhưng viết lại khác hẳn. Nhiều người nói sự phổ biến của những từ ngữ mới này đến từ việc những luật lệ của TikTok quá cứng nhắc. Những video không theo đúng luật lệ hay bộ lọc của nền tảng này có thể bị ẩn, nhưng vấn đề là dựa vào đâu và điều gì để coi một thông tin là không đáng tin hay cần phải bị loại bỏ trên TikTok vẫn còn là điều bí ẩn.
Nhiều người dùng TikTok nhưng không phải ai cũng biết nền tảng này sử dụng thuật toán và quy trình sàng lọc bán tự động khá khác biệt nhằm cố gắng tìm mọi bằng chứng liên quan đến bạo lực, khiêu dâm, kích động cực đoan… Video được đăng tải lên nếu bị tìm thấy liên quan đến hành vi xâm hại ở bất cứ hình thái nào sẽ ngay lập tức bị tự động xoá hoặc chuyển sang phần con người kiểm tra (thay vì thuật toán). Từ tháng 4-7 năm 2022, đã có 113 triệu video bị gỡ bỏ khỏi nền tảng này, trong đó 48 triệu bị gỡ bỏ tự động, theo TikTok công bố.
Khi ai đó tin rằng video của họ đang bị hạn chế lượt xem vì động chạm đến một vấn đề nào đó mà TikTok về cơ bản “không thích”, đó cũng là lúc từ “shadow banning” ra đời. Bị cấm mà chẳng rõ vì điều gì. Và để tránh điều này, thì thà chắc còn hơn. Họ chọn cách biến thể từ ngữ, thay thế bằng một từ khác hay tìm cách nói mới để diễn tả những từ họ biết sẽ lọt vào tầm ngắm của TikTok. Vì thế nên mới có những từ đáng nhẽ nên được viết bình thường, lại phải trở thành một thể dạng khác. Lesbian trờ thành “le$bian”, hay thậm chí có người còn sáng tạo hơn, dùng cả từ “le dollar bean”. Tất nhiên, không phải nội dung nào liên quan đến tình dục thì cũng bị cấm trên TikTok, trên thực tế, con số người tạo nội dung xung quanh các vấn đề tình dục và sức khoẻ tình dục có thể sẽ khiến bạn phải bất ngờ, nhưng người dùng TikTok dường như bắt đầu tìm thấy niềm vui với những trò chơi chữ của mình, đến mức dù chẳng ai cấm đoán gì họ cũng cứ thế nói trái gọi lệch đi cho … vui miệng.
The New York Times gọi đây là cách TikTok thay đổi ngôn ngữ tình dục, nhưng có phải cho những điều tích cực hơn? Từ trước đến nay, nói về (hay viết về tình dục) vốn đã chưa bao giờ là chuyện thường ngày ở huyện. Vẫn còn nhiều định kiến và kì thị xung quanh chủ đề tình dục, việc buộc phải nói tránh hay nói lái cũng chẳng khác nào biến sex, sức khoẻ tình dục hay vấn đề đa dạng giới trở thành thứ càng cấm kị và càng khó để nói đến hơn. Nhưng càng hạn chế, sự sáng tạo của những người làm nội dung TikTok vẫn đang được dịp thoả sức vẫy vùng, và từ điển ngôn ngữ mới này đã không chỉ nằm gọn trên TikTok mà lan sang cả những nền tảng khác.
Có lẽ đúng như người ta nói, cái gì không giết được bạn sẽ làm cho bạn mạnh mẽ hơn. Và ngôn ngữ tình dục trên TikTok cũng vậy.
