Vào mùa Black Friday, cảm giác muốn mua sắm không chỉ xuất phát từ những món đồ bạn nhìn thấy. Nó đến từ việc hàng loạt thương hiệu đồng loạt giảm giá, từ thông báo khuyến mãi xuất hiện liên tục và từ tâm lý chung rằng mọi người đều đang mua thứ gì đó. Sự rộn rã ấy khiến việc chi tiêu trở nên dễ hơn ngày thường, đôi khi chúng ta chưa kịp suy nghĩ xem món đó có thật sự cần thiết hay không.
Ở một góc độ khác, Black Friday cũng giống như bài kiểm tra nhỏ về sự tỉnh táo. Ưu đãi nhiều, lựa chọn nhiều, nhưng không phải món nào cũng đáng mua. Đó là lúc mỗi người biết mình muốn gì sẽ chọn lọc kỹ trước khi quyết định, không chạy theo hiệu ứng đám đông, không mua chỉ vì mức giá rẻ. Tư duy rõ ràng giúp chúng ta mua bằng nhu cầu thật sự, không phải cảm xúc nhất thời.
Mức giá giảm 80% hay 90% đôi khi không phản ánh sự thật. Giá gốc có thể đã được đẩy lên trước đó, tạo cảm giác giảm sâu hơn thực tế. Ngay cả khi mức giảm đó là thật, 80% hay 90% của một món đồ bạn không cần vẫn là lãng phí. Black Friday có khả năng biến những gì vốn chỉ là “rẻ” thành “cần mua ngay”, dù trước đó nó chưa hề xuất hiện trong danh sách dự định của bạn.
Flash sale cũng hoạt động theo cơ chế tương tự. Chỉ vài phút đếm ngược đã đủ làm lý trí chậm lại, để cảm giác sợ bỏ lỡ dẫn dắt quyết định. Tâm lý học gọi đây là Loss Aversion — chúng ta sợ mất cơ hội mua hơn là sợ mua sai. Không ít người nhấn “thêm vào giỏ hàng” không phải vì họ thực sự thích món đồ đó, mà vì không muốn là người đến sau.
Một mẹo nhận diện rất đơn giản: Nếu bạn phải dành thời gian để so giá, đắn đo quá lâu, hoặc tự hỏi “bản thân thực sự muốn món đồ này hay chỉ được kích thích để sở hữu nó?”, thì rất có thể món hàng đó chưa đủ giá trị với bạn. Một người mua hànt thông minh luôn tự dừng lại để hỏi: “Mua vì mức giá rẻ, hay vì món đồ khiến mình tốt hơn”.
Những gói ưu đãi đi kèm quà tặng luôn tạo sức hấp dẫn nhờ tâm lý “mua nhiều mới có lợi”. Thực tế, giá trị lớn thường chỉ nằm ở món chính, còn những món kèm theo dễ bị bỏ quên sau vài tuần. Nhiều khi chúng ta mang tất cả về nhà không phải vì thật sự cần, mà vì sợ bỏ lỡ một cơ hội hiếm có.
Ngày nay, các thương hiệu không chỉ bán quần áo hay phụ kiện, mà còn xây dựng hình ảnh về con người bạn có thể trở thành khi sở hữu món đồ đó: Tự tin, chỉn chu và phóng khoáng hơn. Một chiếc áo khoác không còn chỉ là áo khoác, mà gợi lên hình ảnh người đàn ông trưởng thành;l, một đôi giày không đơn thuần để đi lại, mà còn là cách khẳng định gout thẩm mỹ và cá tính riêng. Đôi khi, việc mua một món đồ như mua một cảm giác, một hình ảnh lý tưởng mà bạn muốn hướng tới.
Tuy nhiên, chính vì sức hấp dẫn đó, sự tỉnh táo trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Một đôi giày phiên bản giới hạn có thể rất đẹp, nhưng nếu phong cách thường ngày của bạn thiên về tối giản hoặc lịch lãm rất có thể nó sẽ chỉ nằm trong hộp thay vì được sử dụng. Hàng giảm giá hiếm khi đổi trả, chỉ cần chọn sai màu, sai kích cỡ hay không phù hợp sẽ lập tức trở thành khoản phí không đáng.
Người đàn ông có gu không mua sắm để hòa theo số đông, mà để củng cố phong cách riêng. Không cần nhiều, chỉ cần đúng. Black Friday vì thế không chỉ là cơ hội mua sắm, mà còn là dịp để nhìn lại thói quen, cân nhắc lựa chọn và xác định đâu là món đồ thực sự xứng đáng. Sự tinh tế không nằm ở số lượng đồ trong chiếc túi giấy, mà nằm ở khả năng lựa chọn và trân trọng những thứ phù hợp với chinh mình.
