Không khung toan đồ sộ, chỉ với màu nước, giấy và cọ, cái đẹp bộc lộ sau quá trình đi – nhìn – cảm – chắt lọc. Đây là một hành trình bằng hội họa, nhưng rộng hơn thế, là chuyến đi qua các miền bản sắc của tổ quốc. Tre tin rằng, mỗi miền đất, ngoài những dấu tích địa lý, đều mang trong mình những lớp lang văn hóa theo trầm tích thời gian.
Chính từ hành trình ấy, bốn chương của triển lãm được hình thành – “Kỳ cảnh thiên nhiên”, “Nhịp thở đồng đất”, “Phố thị phồn hoa” và “Di sản truyền đời” – như những lớp sóng nối tiếp, dẫn người xem đi từ gốc rễ tự nhiên đến sự kết tụ giá trị tinh hoa của dân tộc.
Mở đầu là “Kỳ cảnh thiên nhiên”, thứ vốn dĩ là tạo hóa của riêng cõi đất trời, tự thân mang trong mình sức mạnh sinh diệt. Thiên nhiên như một bản trường ca tráng lệ, mở ra cảm giác khởi nguyên, nơi mọi sự tồn tại bắt đầu từ cái rộng lớn, cái nền tảng, cái bao trùm. Khi thiên nhiên đã khởi, con người tìm thấy nơi nương tựa. Trong “Nhịp thở đồng đất”, Tre ghi lại đời sống thân thuộc nơi những cánh đồng, khu chợ cũ, xóm nhà tranh với mùi rơm rạ, vị khói bếp, tiếng trẻ ê a… Ở đó, đất và người thở cùng một nhịp. Thế nhưng sự sống không đứng yên. Từ đồng đất bước vào “Phố thị phồn hoa”, nhịp sống đã trở nên gấp gáp. Ánh sáng, cao ốc, tiếng ồn phủ lên đời sống một lớp xáo trộn… Tre ghi nhận những đổi thay, cùng lúc, tìm thấy cái đẹp vi tế, bất biến giữa muôn vàn thứ mới mẻ.
Một vùng đất mạnh là vùng đất có khả năng biến đổi để thích ghi với đời sống tân thời mà không mất đi căn tính tốt đẹp vốn có. Tuy nhiên, không phải mọi thứ, chỉ những giá trị thực và đủ sức chuyên chở ký ức cộng đồng mới trở thành “Di sản truyền đời” qua các thế hệ.
Nếu ví mỗi vùng đất là một con người toàn vẹn, thì thiên nhiên chính là dáng dấp của con người đó. Họ lao động ở Nhịp thở đồng đất, nâng cao tri thức ở Phố thị phồn hoa, và chắt lọc các giá trị văn hóa cá nhân ở Di sản truyền đời. Cá thể ấy có cá tính và nhân dạng hẳn hòi. Miền Bắc như một bậc cao niên uyên bác, gánh vác thăng trầm lịch sử. Miền Trung – vùng đất chịu nhiều thiệt thòi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên, là cá thể kiên cường. Và Miền Nam là con dân hào sảng, cởi mở với những xu hướng đương thời.
Bản sắc của một vùng đất không riêng chỉ là những thứ ở bề mặt, không là một khối đặc rắn, càng không phải là thứ được hình thành ngày một ngày hai, mà là tạo tác của vô vàn lớp lang chồng chất. Từ bản sắc ấy, hồn cốt của dân tộc Việt được hình thành. Không thể chỉ lấy miền Bắc hay miền Nam, cũng không thể chỉ nhìn vào miền Trung mà tự nhận đó là đất nước. Mỗi miền là một nhịp tim, và cả nước là trái tim lớn cùng đập, trong hình hài của một dải đất hình chữ S.
“Vẽ – Đi – Tre” vì thế không dừng lại ở việc trưng bày hội họa, mà hướng về đất nước, về nguồn cội, về căn cốt, về sự gắn bó giữa cá nhân và cộng đồng. Đi giữa những khung tranh, là những lát cắt hiện hữu của đất nước ngày nay, nhưng phía sau đó là hành trình bồi đắp, tái dựng, thay da đổi thịt qua những giai kỳ. Và chính trong dòng chảy ấy, ta nhận ra chính mình cũng là một mảnh ghép – góp phần vào bản sắc chung, góp phần làm nên hồn cốt của dân tộc.
Tiếp tục thử sức với những chất liệu khác, Tre vẫn đang tiếp bước trên các dặm đường, dùng hội họa như một phương tiện khảo cứu những mảnh địa lý và văn hóa dọc ngang đất nước. Những hình ảnh đó có thể sẽ không còn nguyên vẹn trong tương lai, nhưng liệu có thứ gì đó mãi không thay đổi? Như chính các giá trị tinh hoa của dân tộc vẫn đang không ngừng tôn tạo và tái sinh.
VỀ HỌA SĨ
Đinh Quang Hải (Tre) sinh năm 1977 tại phố Hàng Tre, Hà Nội – nơi đã gieo vào anh niềm đam mê hội họa từ những ngày còn ngắm nhìn các bậc tiền bối như Bùi Xuân Phái hay Lê Cửu miệt mài ký họa phố cổ. Tốt nghiệp khoa Sơn mài, Đại học Mỹ thuật Công nghiệp năm 2001, Tre từng thành công trong các lĩnh vực lập trình, nhiếp ảnh và tổ chức sự kiện trước khi trở lại với hội họa vào năm 2016.
Với anh, “đi và vẽ” là hai hành động song hành – mỗi chuyến đi là một trang nhật ký bằng màu nước. Hiện là thành viên của Hiệp hội Màu nước Quốc tế (IWS), anh đã góp mặt trong nhiều triển lãm trong và ngoài nước, trong đó có các triển lãm nổi bật như “Xứ Đoài thương mến” (Đường Lâm, 2024), “Sự sống” (Six Sense Côn Đảo, 2023) và “Hồi sinh” (Lotus Gallery, 2022) . Những tác phẩm của anh mang tinh thần tự do, phóng khoáng nhưng vẫn chan chứa tình yêu với cảnh sắc và con người Việt Nam.
