Tử chiến trên không lấy cảm hứng từ vụ không tặc nghiêm trọng năm 1978, khi một chuyến bay dân sự bị khống chế trên đường từ Đà Nẵng – Buôn Ma Thuột – Tân Sơn Nhất. Đó là một sự kiện từng gây chấn động, nhưng ít được nhắc lại trong văn hóa đại chúng. Hàm Trần cùng ê-kíp quyết định phục dựng bối cảnh này, song không đi theo hướng phim tư liệu, mà hòa trộn hư cấu để tạo thành một kịch bản giật gân.
Nhóm không tặc có vũ trang do Long (Thái Hòa) cầm đầu. Trên chuyến bay, chúng khống chế phi hành đoàn và hành khách nhằm thực hiện âm mưu vượt biên. Từ khoảnh khắc súng được rút ra, cả khoang máy bay biến thành một ván cờ sinh tử. Hai nữ tiếp viên Trinh (Kaity Nguyễn) và Nhàn (Trâm Anh), hai cảnh vệ Bình (Thanh Sơn) và Sơn (Ma Ran Đô) trở thành những người ít ỏi dám đối đầu với kẻ khủng bố, vừa tìm cách bảo vệ con tin, vừa giữ máy bay không rơi vào tay kẻ ác.
Điều đáng chú ý là Hàm Trần không sa vào lối mòn “bom tấn hành động”, mà chọn một kịch bản cô đặc, giới hạn toàn bộ diễn biến trong khoang hẹp. Đây là một thể loại khó với bất cứ nền điện ảnh nào, bởi nhịp điệu và kịch tính phải đến từ dàn dựng, từ tâm lý chứ không phải từ những màn cháy nổ bề thế.
Trong một xã hội bình thường, con người có thể giấu đi nhiều bản chất nhu sự hèn nhát, lòng ích kỷ, hay tinh thần quả cảm. Nhưng khi bị dồn vào không gian khép kín, đứng giữa cái chết cận kề, tất cả đều bị lột trần. Đó là điều “Tử chiến trên không” làm khá tốt: Nó không chỉ là phim hành động, mà còn là phim về nỗi sợ hãi tập thể.
Từng hành khách, tiếp viên hay cảnh vệ đại diện cho một trạng thái khác nhau: Có người cầu an, có kẻ phản kháng, có người chọn thỏa hiệp để giữ mạng sống.
Nhân vật của Kaity Nguyễn trở thành tâm điểm cảm xúc: Một cô gái trẻ buộc phải lớn lên chỉ trong vài giờ, từ chỗ run rẩy đến chỗ biết cách thách thức kẻ cầm súng. Ngược lại, Thái Hòa xây dựng Long như một phản diện phức tạp: nguy hiểm, thâm độc nhưng cũng có chút bi kịch, không phải chỉ một màu đen tuyệt đối.
Nhờ thế, phim chạm tới vấn đề vượt ra ngoài câu chuyện máy bay: Khi biến cố ập đến, điều gì còn lại nơi con người? Bản lĩnh thật sự không đến từ sức mạnh thể chất, mà từ khả năng giữ bình tĩnh, từ dũng khí đối diện hiểm nguy thay vì chờ đợi phép màu.
Điều làm “Tử chiến trên không” vượt khỏi khuôn khổ một phim hành động là cách tác phẩm khắc họa bản lĩnh con người trước nghịch cảnh. Trên khoang máy bay, sự đối lập hiện lên rõ rệt: Hai cảnh vệ và tiếp viên – những người chọn ở lại quê hương, dù đời sống còn chật vật – vẫn kiên định cống hiến, sẵn sàng quên thân mình để bảo vệ an toàn cho tập thể. Họ đại diện cho một tinh thần rộng lớn hơn: Bản lĩnh nhân dân trước những chuyển biến khắc nghiệt của thời cuộc.
Ngược lại, nhóm không tặc hiện thân cho thứ ích kỷ tăm tối, khi tìm cách cướp máy bay để vượt biển, bất chấp việc chà đạp lên sinh mạng và hạnh phúc của kẻ khác. Chính sự tương phản này khiến bộ phim không chỉ dừng lại ở câu chuyện sinh tử, mà còn trở thành phép ẩn dụ về lựa chọn sống vì cộng đồng, hay chạy trốn để bảo toàn bản thân.
Không phải ngẫu nhiên mà Tử chiến trên không được chú ý ngay từ khâu sản xuất. Đây là dự án hiếm hoi của điện ảnh Việt khai thác một sự kiện không tặc, với bối cảnh kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi cả phục dựng máy bay lẫn kỹ xảo hành động. Hàm Trần – đạo diễn từng ghi dấu với “Đoạt hồn”, “Siêu trộm” – lần này chứng minh sự kiên trì theo đuổi thể loại khó.
Bộ phim đạt được một số thành tựu đáng kể: Nhịp dựng dồn dập, khoang máy bay được thiết kế chi tiết, kỹ xảo cháy nổ thuyết phục trong nhiều phân đoạn. Đây là minh chứng rằng phim Việt hoàn toàn có thể vươn ra những lãnh địa thường chỉ thấy ở Hollywood.
Tuy vậy, “Tử chiến trên không” cũng bộc lộ hạn chế: Vài cảnh hành động bị lặp motif, một số nhân vật phụ chỉ mang tính chức năng, và đoạn cao trào cuối có phần cường điệu. Âm nhạc đôi chỗ thiếu tinh tế, khiến căng thẳng bị đẩy lên theo cách hơi “công thức”.
Nhưng nhìn tổng thể, sự táo bạo mới là điều đáng giá. Tử chiến trên không không chỉ thử thách giới hạn thể loại, mà còn đặt câu hỏi cho tương lai điện ảnh Việt: Nếu chúng ta dám bước ra khỏi vòng tròn an toàn, khán giả có sẵn sàng đồng hành?
Ở “Tử chiến trên không”, cái chết treo lơ lửng trên đầu từng nhân vật, nhưng ẩn sau những màn giằng co súng đạn là câu chuyện về bản lĩnh, sự lựa chọn và niềm tin. Phim không hoàn hảo, nhưng nó mang đến một trải nghiệm hiếm hoi: Ngồi giữa rạp Việt, khán giả có thể cảm nhận cùng một mức độ nghẹt thở, căng thẳng như khi xem một phim giật gân quốc tế.
