Triển lãm lần này cũng là những bước đi đầu tiên của The Muse trên con đường đồng hành với nghệ thuật sơn mài Việt Nam. Tranh sơn mài – đang được tôn vinh là đặc sản của mỹ thuật Việt. Để tìm hiểu về lĩnh vực tranh sơn mài ấy một cách nhẹ nhàng cũng như cách chúng ta thư thả đi bộ, vừa thưởng thức và vừa đủ thời gian để nhận thấy nhiều cách tiếp cận nghệ thuật sơn mài trên con đường phát triển chung của nó, chúng tôi giới thiệu triển lãm Dạo bước qua thế giới của sơn mài.
Tác phẩm sơn mài “Đêm tĩnh”, tác giả Triệu Khắc Tĩnh (2022).
Không thể không nhắc đến lịch sử của sơn mài, để bạn yêu nghệ thuật hiểu được chúng tôi đang cố gắng mang đến cho các bạn điều gì qua buổi triển lãm này. Sơn ta đã có từ rất lâu đời ở Việt Nam, nhưng chỉ kể từ khi có trường Cao đẳng mỹ thuật Đông Dương vào năm 1925 các họa sỹ mới bắt đầu đưa chất liệu này từ mỹ nghệ vào sáng tác nghệ thuật. Bước đầu các họa sỹ Đông Dương thử thách vẽ như sơn dầu như cách các thầy người Pháp sang đây dạy họ, nhưng không thành công; bởi vậy họ quyết định phải tìm ra một lối đi khác cho chất liệu này. Và người được nhắc đến nhiều nhất trong thế hệ đầu tiên là Nguyễn Gia Trí – tranh ông thiên về biểu hiện, cũng có tính trang trí, nhưng chìm đi dưới bóng của tác phẩm hội họa. Dưới sự ảnh hưởng của người hiệu trưởng thứ 2 của trường mỹ thuật Đông Dương là ông Evarite Jonchère các họa sỹ sơn mài thế hệ thứ 2 là Lê Quốc Lộc, Hoàng Tích Trù, Phạm Hậu, Trần Phúc Duyên… nghệ thuật của các ông thiên về lối trang trí, để tận dụng những thế mạnh của mỹ nghệ truyền thống Việt Nam. Thế hệ thứ 3 được cho rằng đã thay đổi quan niệm về sáng tác trên sơn mài là họa sỹ Nguyễn Sáng và họa sỹ Nguyễn Tư Nghiêm.
Tác phẩm “Chơi pháo đất” (2001).
Vậy thì câu hỏi đặt ra là thế hệ thứ 4 của sơn mài đang làm gì với loại nghệ thuật ấy? Câu hỏi ấy chưa được trả lời, và những gì đang tiếp diễn là thế nào? Chúng tôi không mong sẽ trả lời được câu hỏi ấy, mà muốn đặt ra câu hỏi ấy thành một vấn đề qua việc trưng bày tranh của các “môn phái” sơn mài miền Bắc.
Tác phẩm sơn mài “Nắng” (2003).
Khi dạo bước ta không thấy hết chi tiết, thậm chí cũng chẳng phải là toàn cảnh nhưng ít nhất ta có đủ tĩnh lặng để nhìn nhận. Vì thế triển lãm này có thể sẽ thiếu tên của một số họa sỹ quan trọng, nhưng đó là vấn đề của các nhà nghiên cứu nghệ thuật tự phán xét.
Tác phẩm “Galaxy- Ngân Hà” (bộ 3 bức), tác giả Lý Trực Sơn (2006).
Chúng tôi đã rất cố gắng để mời được 10 họa sỹ tham gia trong triển lãm này, hầu hết những cái tên này không còn xa lạ với bạn yêu nghệ thuật như:
Lý Trực Sơn
Nguyễn Quang Trung
Phan Cẩm Thượng
Triệu Khắc Tiến
Vũ Văn Tịch
Nguyễn Thị Nguyệt
Nguyễn Thị Quế
Đỗ Thị Kim Đoan
Nguyễn Xuân Lục
Phạm Trà My
Những nghệ sỹ này đều đang khai phá sơn mài theo những cách riêng của bản thân mình. Họ tiếp cận sơn mài theo những quan điểm nghệ thuật riêng, thậm chí hoàn toàn trái ngược, kế thừa cổ truyền hay bác bỏ, để chất liệu dẫn dắt, làm chủ hay hội thoại, phải quy chuẩn hóa về mặt kỹ thuật rồi mới khai phá, hay là cứ khai phá rồi sẽ tìm tiếp… và chúng tôi dành toàn bộ sự thưởng thức thành quả nghệ thuật của họ, cùng những sự thống nhất cũng như khác biệt cho người xem đánh giá.
Tác phẩm “Quan Âm Thị Kính”, tác giả Phan Cẩm Thượng (2019).
Triển lãm sẽ diễn ra từ ngày 2/8/2023 đến 8/8/2023, trong khoảng 8 giờ 30 phút sáng đến 20 giờ tối tất cả các ngày trong tuần.
Địa điểm: Viện bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam (số 66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội )
