MALE ICON – Phan Mạnh Quỳnh: “Tôi cùng chuyến tàu của đời mình”

  • by Huyền My Trương
  • September 5, 2025

Như một hành khách chọn ngồi cạnh cửa sổ trên chuyến tàu đời mình, Phan Mạnh Quỳnh lặng lẽ quan sát những “trạm dừng” đã đi qua – nơi anh từng sống trọn với cảm xúc, trải nghiệm và suy tư. Vài phút dừng chân trong cuộc trò chuyện này là khoảng lặng hiếm hoi để anh chiêm nghiệm lại 10 năm vừa qua, trước khi chuyến tàu ấy tiếp tục lăn bánh – chậm rãi nhưng vững chãi – về phía những điều đẹp đẽ, giản dị và tươi sáng phía trước.

Anh từng chia sẻ mình là một nghệ sĩ chăm chỉ và nghiêm túc. Vậy sự nghiêm túc đó đã ảnh hưởng như thế nào đến cách anh xây dựng âm nhạc trong suốt hơn 10 năm qua?

Tôi vẫn duy trì công việc là một người nghệ sĩ biểu diễn, nền tảng của tôi là người viết ca khúc. Tôi nghĩ mình vẫn trung thành với việc cố gắng tìm ra những ý tưởng mới, khai thác thêm đề tài khác ngoài tình yêu, cách nhìn khác về tình yêu cũng như khi viết một ca khúc. Tôi không ngừng nỗ lực tìm kiếm những ý tưởng mới, mở rộng đề tài sáng tác. Tôi cố gắng trau chuốt câu chữ để bài hát không chỉ giàu ý nghĩa mà còn mượt mà về ngôn từ, đến mức nếu tách khỏi giai điệu, phần lời vẫn có thể được cảm nhận độc lập và không bị lủng củng.

Khi bắt đầu với một chủ đề, ngoài việc khai thác chất liệu từ chính mình, tôi thường đặt bản thân vào hoàn cảnh của nhân vật hoặc tình huống muốn truyền tải để tìm sự đồng cảm. Dù có chút mệt mỏi nhưng chỉ cần đến lúc bản demo thành hình và tôi thấy hài lòng, thì mọi cung bậc đã trải qua đều trở nên xứng đáng.

Về biểu diễn, tôi không phải là một nghệ sĩ làm chủ sân khấu xuất sắc hay có thế mạnh về vũ đạo. Đôi khi cũng muốn thử, nhưng thật lòng tôi vẫn chưa thoải mái và tự tin. Dù vậy, tôi luôn học hỏi đồng nghiệp, từ mặt thể lực cho đến cách kể chuyện trên sân khấu.

Ngoài âm nhạc, tôi còn rất mê điện ảnh, từ thể loại cho đến đạo diễn. Vì thế, sẽ rất mâu thuẫn nếu âm nhạc của tôi chỉ đi theo một công thức cố định. May mắn là suốt 10 năm làm nghề, tôi luôn có cơ hội thử sức với những điều mới mẻ, có những ý tưởng chỉ thoáng qua nhưng lại trở thành động lực để tôi thực hiện.

So với trước đây, đã có nhiều sự thay đổi trong tôi. Tôi nhận ra mình thật sự yêu thích phiên bản chính mình trong nhịp độ công việc hiện tại. Và có lẽ điều đó khiến tôi luôn chăm chỉ và nghiêm túc trong sự nghiệp của mình.

Nếu mỗi giai đoạn trong sự nghiệp là một khung cảnh trên đường ray, anh nghĩ mình đã đi qua những vùng đất nào – tối, sáng, sương mù, hay đầy hoa?

Tôi nghĩ hành trình của mình cũng giống nhiều người khác, bắt đầu từ một điểm không mấy ai biết đến, rồi từng bước phát triển, chạm đến đỉnh cao, rồi sẽ đến lúc thoái trào khi sự quan tâm từ công chúng vơi đi. Hành trình tôi đang đi không quá nhanh, nhưng cũng chưa từng dừng lại quá lâu. Tôi cứ đi từ từ, bền bỉ như đoàn tàu lăn bánh ổn định trên đường ray.

Trên hành trình đó, tôi đã bỏ lại “bóng tối” – giai đoạn ít người biết đến âm nhạc của mình – ở phía sau, tạm gác những cột mốc thành công đã qua, chẳng hạn như bản hit “Vợ người ta”. Cũng có lúc tôi hoang mang, không rõ sẽ định hình sự nghiệp ra sao. Nhưng tôi cứ tiếp tục ngồi trên chuyến tàu ấy, tập trung viết nhạc, chỉ mong làm tốt nhất có thể.

Và có lẽ, một “cánh cửa phủ đầy hoa” đã mở ra khi vài bản nhạc phim tôi viết được khán giả đón nhận. Vốn là người yêu thích phim ảnh, việc được góp một phần nhỏ trong thế giới nhiệm màu ấy là niềm vui vô cùng lớn và đặc biệt đối với tôi.

Giờ đây, chuyến tàu tôi đang ngồi vẫn tiến về phía trước, tốc độ vừa đủ để tôi có thời gian tập trung cho những điều quan trọng như gia đình, bạn bè và những sở thích cá nhân. Tôi thấy mình đang ở một giai đoạn rất cân bằng và tôi luôn cố gắng gìn giữ điều đó. Không rõ phía trước sẽ thế nào – tăng tốc, chậm lại hay rẽ lối – nhưng tôi tin âm nhạc vẫn sẽ hiện hữu bên trong, thôi thúc sự sáng tạo và cống hiến của tôi trong lĩnh vực này.

Có bao giờ anh cảm thấy cô đơn trong không gian mênh mông mà mình mở ra trong âm nhạc?

Tôi thấy may mắn khi có thể cảm nhận cuộc sống một cách trọn vẹn và có cơ hội chuyển hóa chúng qua các sáng tác của mình. Không chỉ dừng lại ở những trải nghiệm cá nhân, tôi dần mở rộng thế giới âm nhạc nhiều hơn – một điều mà tôi rất yêu thích và cũng vô tình trở thành định hướng trong sự nghiệp của tôi những năm gần đây. Đó là làm sao để chạm được vào nhiều câu chuyện hơn, nhiều đề tài, sự kiện, nhân vật mà tôi từng biết, từng nghe, từng cảm.

Sự mở rộng đó không khiến tôi cảm thấy cô đơn trong không gian sáng tạo, mà ngược lại, tôi có cảm giác như được dang rộng cánh tay hơn, ôm trọn nhiều điều hơn. Nó giống như một sự phản chiếu tinh thần của cộng đồng – nơi mà chúng ta luôn cố gắng quan tâm và kết nối với nhau, bằng cách này hay cách khác. Ở vai trò một người viết nhạc và đặc biệt yêu thích những đề tài mang tính xã hội, tôi nhận ra càng viết, tôi càng được chạm. Cảm giác được kết nối, được đồng cảm, được san sẻ,… chính là điều mang lại cho tôi hạnh phúc trong công việc này.

Phần lớn trong các ca khúc của anh, có nhiều nhân vật như đứng giữa ký ức và hiện tại, giữa ước mơ và định mệnh. Liệu đó có phải là cách anh nhìn đời, rằng con người luôn bị giằng xé giày vò giữa những chọn lựa? Và nếu chúng ta có thể vượt lên trên những lựa chọn mang tính nhị nguyên kiểu “hoặc cái này, hoặc cái kia”, liệu ta có đến gần hơn với tự do và hạnh phúc thật sự?

Cuộc sống muôn màu muôn vẻ, suy nghĩ con người vô vàn biến số nên luôn phát sinh những vấn đề không mong muốn. Xét ở khía cạnh nào đó, cuộc sống căn bản là đưa ra một chuỗi những lựa chọn, và điều đó kéo theo nhiều ngã rẽ, nhiều kết quả khó lường. Tôi tin chỉ có một số ít người – những ai theo con đường tu đạo, đạt đến sự giác ngộ mới có thể tiệm cận trạng thái an lạc. Còn lại, phần lớn chúng ta chỉ có thể cố gắng học hỏi và va vấp. Khi đã nỗ lực, kết quả dù mang lại hạnh phúc hay không, ít nhất ta cũng học được cách đón nhận.

Trong các ca khúc của tôi, có những nhân vật phải đối diện với điều đó – chấp nhận một điều chưa trọn vẹn, nuối tiếc một điều chưa nói ra, hay lặng lẽ buông tay một điều đã cũ. Có thể với nhiều ngành nghề khác, người ta không quá bận tâm đến chuyện tiếc nuối. Nhưng với người làm nghệ thuật, đó lại là chất liệu quan trọng để lưu giữ ký ức, để lãng mạn hóa, thi vị hóa từng khoảnh khắc, từ đó nuôi dưỡng tâm hồn mình.

Với tôi, nếu những ký ức ấy không làm tổn thương ai, việc lưu giữ và kể lại qua các sáng tác là một cách đẹp để chia sẻ và kết nối với người khác.

Âm nhạc có thể là nhà, là khu rừng, là con đường, là nơi trú ngụ. Với anh, một không gian âm nhạc lý tưởng là nơi như thế nào? Vì sao?

Tôi hy vọng âm nhạc có thể là một khoảng sân nhỏ – nơi ta nhóm lên một ngọn lửa và ngồi chia sẻ chân thành chuyện buồn, chuyện vui hoặc đôi khi là khoảng lặng vô thanh. Không khí của những buổi lửa trại, dù nghĩ lại ở bất kỳ thời điểm nào, vẫn luôn mang theo cảm giác hoài niệm, xa xăm, có chút gì đó mơ hồ nhưng rất ấm áp và chân thật.

Tôi sẽ cảm thấy hạnh phúc lắm nếu như âm nhạc của mình có thể trở thành một “bếp lửa”, nơi người yêu nhạc tìm đến, cùng nhau nghe, nhớ lại điều gì đó đã từng và chia sẻ, lặng lẽ hoặc rôm rả.

Từ “Chuyến tàu: Mùa Đông” đến “Chuyến tàu: Mùa Xuân”, có thể thấy anh đặc biệt quan tâm đến sự chuyển giao của đất trời. Có lý do nào đặc biệt không, thưa anh?

Ban đầu tôi mong muốn thực hiện chuỗi concert trải dài suốt bốn mùa, nhưng vì một số lý do nên dự án chỉ dừng lại ở hai mùa: Đông và Xuân. Tôi sinh ra ở Nghệ An – một nơi có bốn mùa rõ nét. Vì thế, tôi thường sử dụng yếu tố thời gian, gán cho bài hát bối cảnh của mùa này, mùa kia hoặc mượn tính chất của mùa để thể hiện cảm xúc và câu chuyện. Nếu không sinh ra ở đó, có lẽ tôi sẽ khó có được sự cảm nhận tinh tế về mùa như vậy. Nó cũng là thứ đặt nền móng rất nhiều cho cảm xúc của tôi sau này, khi cần sự liên tưởng vào trong câu chuyện mà tôi đang truyền tải.

Nhân hình ảnh “chuyến tàu” trong hai concert, tôi muốn hỏi có chuyến tàu nào quan trọng trong đời mà anh đã luôn biết ơn vì bắt kịp, và một chuyến tàu dù đã được dành sẵn chỗ nhưng anh quyết định khước từ?

Tôi đã từng có một giai đoạn sáng tác khá nhiều ca khúc nhưng không có thành công nào đáng kể, cho đến khi tôi bắt kịp “chuyến tàu” nhạc phim của đạo diễn Victor Vũ. Từ thời điểm đạo diễn Victor Vũ mời tôi viết ca khúc “Ngày chưa giông bão” của bộ phim “Người bất tử” cho đến hôm nay, tôi đã tích lũy được kha khá kinh nghiệm sáng tác nhạc phim. Tôi thấy mình thật sự may mắn. Sau này, tôi nghiệm ra và cũng có nhiều người từng nói với tôi một điều, rằng đôi khi những việc mình làm tưởng chừng rất âm thầm, nhưng cũng có người lặng lẽ quan sát và đánh giá.

Anh Victor Vũ đã theo dõi tôi qua một số cuộc thi trước đó và mang cơ hội quý báu đến với tôi, giúp tôi mở rộng kho tàng nhạc phim của bản thân. Được đồng hành với một đạo diễn như Victor Vũ, cộng hưởng với việc làm điều mình yêu thích – viết nhạc phim, đã giúp tôi tăng thêm rất nhiều sự tự tin và mở ra một hành trình hoàn toàn mới trong sự nghiệp.

Từ chuyến tàu ấy, tôi bắt đầu có thêm cơ hội được hát ở những đêm nhạc, phòng trà,… những nơi tôi được thử sức với một show diễn kéo dài, hát 8 – 10 ca khúc rồi tăng lên 10 – 15 bài trong một đêm. Với tôi, “chuyến tàu” nhạc phim không chỉ là một điểm khởi đầu tốt, mà còn là một bước ngoặt lớn.

Sau tất cả, mỗi một ca khúc của anh đều đặc biệt giàu cảm xúc, để cho đi nhiều cảm xúc, để hát những lời hát làm lay động lòng người như vậy, tôi hiểu sự hao tổn về năng lượng và cảm xúc. Anh làm sao để bồi dưỡng và nuôi nấng cảm xúc của mình, để mỗi lần trao đi, là mỗi lần đi đến tận cùng, và để có thể hồi phục lại?

Từ rất sớm, tôi đã luôn biết ơn vì được là một người bình thường, có cơm ăn, áo mặc, có cuộc sống ổn định. Rồi khi bắt đầu làm nghề, lại là công việc yêu thích và có được một vài thành tựu, tôi càng cảm thấy không có lý do gì để không hạnh phúc, không biết ơn.

Với tôi, việc nỗ lực, dốc tâm cho công việc là điều hiển nhiên. Không làm như vậy, tôi thấy mình đang sống sai với chính mình. Thành ra, khi viết một bài hát, dù là buồn bã và đau đớn thì tôi cũng mang theo sự xao động trong lòng.

Sau khi viết xong, hát xong, tôi lại nhanh chóng hòa nhịp với cuộc sống thường nhật – một người bạn vui vẻ, một người chồng, người cha tử tế,… Tôi cố gắng giữ sự cân bằng đó, vừa cống hiến hết mình cho công việc, vừa không lãng quên những điều giản dị quý giá của đời sống.

Anh thường ám ảnh về thời gian hay không gian nhiều hơn?

Thời gian. Mới đây, trong một chuyến du lịch, tôi dậy sớm và bật vài bản nhạc không lời quen thuộc. Rồi tôi thấy tim mình rung lên vì những suy tư thời gian. Tôi nghĩ về những người từng quen biết, những người mình yêu thương hoặc thương mình và nhận ra, nhiều người trong số đó đã không còn nữa.

Mọi thứ sao mà trôi nhanh quá! Nhất là khi làm nghệ thuật, lịch làm việc tuần tới, tháng tới,… dày đặc và sẵn sàng. Nhìn lịch xong là tôi cảm thấy thời gian không còn nhiều, chẳng mấy chốc sẽ chuẩn bị Giáng sinh, Tết và guồng quay cứ tiếp tục. Mọi cuộc gặp gỡ, chia tay, hợp tan cũng vì thế mà có cảm giác trôi qua nhanh hơn.

Đôi lúc, tôi thật sự sợ thời gian trôi, nhưng rồi cũng tự an ủi: Nếu không trôi đi thì cũng chẳng có những cột mốc khác trong đời như việc được làm cha, nhìn con lớn lên từng ngày,… đều là những điều không thể có nếu thời gian không đi qua. Còn về không gian, ở đâu cũng được, quan trọng là giữ được kết nối với những người thân yêu. Chỉ cần như thế, thì chỗ nào cũng là nơi đáng ở.

Cảm ơn những chia sẻ của anh.

Executive Producer: LACUS Entertainment
Project Manager: Như Ngọc
Creative Director: Ben Phạm
Producer: Trương Mai Hiên
Photographer: Milor Trần
Project Manager: Ngô Mai Phương
Creative Assistants: Bò Kho, Kem
Fashion Director: Bò Kho
Stylist: Tida
Brand: DID.STUDIOS – ProArt Sneaker
Graphic Designer: Phong Anh
Label photo: Jei Lee
Words: Huyền My Trương, Thương Phạm

library