Đừng lỗi hẹn với thực tại cùng họa sĩ Nguyễn Ngọc Liêm và triển lãm “SẮC – Ý THU”

Triển lãm cá nhân “SẮC – Ý THU” của Nguyễn Ngọc Liêm mang đến cho người xem một hành trình thị giác và cảm xúc về mùa thu – mùa của lắng đọng, chuyển mình và những khoảng lặng khó nắm bắt trong dòng chảy bất tận của thời gian. Tìm một điểm tựa trong dòng chảy vô tận đó, tôi và anh Liêm nán lại đôi chút để kể nhau nghe về những ghi chép thị giác, những suy tưởng mà anh gom góp qua từng mùa.

Khi được hỏi về thành công, anh nói “Thành công thì có. Điều đầu tiên và tiên quyết là tôi đã làm được điều mình muốn, và tìm được đường đi cho ngôn ngữ biểu hình của tranh”. Có phải để “tìm được” ta phải từng “đánh mất” không?

Thành công thì tôi không dám chắc, nhưng tôi có quyền tự hào đôi chút về chặng đường đã đi qua rằng mình đã làm được điều mong muốn, và tìm thấy hướng đi cho ngôn ngữ biểu hình, cho “cái mùi riêng” trong tranh của mình. “Tìm được” ở tôi không phải là từng “đánh mất”, bởi điều tôi đi tìm vốn dĩ chưa bao giờ biến mất. Nó vẫn ở đó, chỉ là tôi cần đi đủ xa, đủ sâu, để đến được đúng chỗ mà mình muốn đến. Cái gọi là “tìm được” với tôi là khoảnh khắc ấy khi bản thân chạm vào đúng điều mình khao khát từ đầu.

Gần một năm trời, tôi gần như tách biệt hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Không gặp ai, không ra khỏi phòng vẽ, không điện thoại, không trò chuyện, ngoại trừ mẹ tôi. Một ngày bắt đầu bằng việc vệ sinh cá nhân, mẹ mua đồ ăn sáng mang lên, tôi ăn xong rồi lại vẽ. Vẽ – hỏng – xé bỏ – rồi vẽ lại, gào thét, than khóc, vật lộn với chính mình. Ngày này qua ngày khác, đều đặn, lặp lại như thế. Gần một năm như vậy, cho đến khi tôi thực sự “tìm được thứ mình muốn.”

Thời điểm đó, tôi là một thằng đàn ông ngoài hai mươi sáu tuổi, gần như vô tích sự, sống nhờ mẹ, chờ mẹ nấu cơm. Cảm giác tồi tệ, thất vọng, bế tắc đến cùng cực,  tất cả đều có. Nhưng tôi biết mình phải đi qua nó. Phải đối diện, phải vượt qua. Và tôi đã làm được.

Đến nay anh có tổng cộng bao nhiêu bức tranh và anh đã bán được bao nhiêu trong số đó? Con số này nói lên điều gì?

Thật sự tôi không nhớ hết được số lượng tranh mà tôi đã vẽ, và đã bán, chỉ nhớ khoảng xấp xỉ trên 500 bức, và tôi đã bán hơn 95% trong số đó! Con số này tạm có thể coi là “sự chuyên nghiệp”.

10 năm người họa sĩ tự dìu dắt nâng đỡ mình qua những khoảng thời gian cô đơn nhất, đầy hoài nghi nhất. Sức mạnh tinh thần có lẽ cũng nhờ vậy mà hun đúc thêm mạnh mẽ. Giờ nhìn lại, điều gì làm anh cảm phục chính mình nhất?

Sự kiên trì và kiên định. Để đi được suốt 10 năm trên con đường mình chọn, tôi phải học cách “lì đòn” với mọi thử thách. Việc vẽ không khó, nhưng để sống được với nó thì vô cùng gian nan. Có những lúc tôi tự hỏi: “Vẽ để làm gì?”, “Tại sao phải theo nghề này mà không phải nghề khác?”… những câu hỏi lớn không dễ có lời đáp. Rồi đến những điều nhỏ nhặt, cụ thể hơn: “Lấy tiền đâu mua màu, mua toan? Lấy tiền đâu để ăn, để sống?” chẳng hạn. Tất cả đều buộc tôi phải tự tìm cách trả lời, tự mình vượt qua. Đó là điều khiến tôi cảm phục và tự hào nhất về chính mình.

Trong “Nhà sư và khu vườn”, vị sư thầy học được nhiều bài học nhân sinh từ việc chăm cây qua bốn mùa. Tôi liên tưởng đến anh, người đã đi từ loay hoay, đau đáu đến lúc tìm ra phong cách vẽ nhất quán của riêng mình. Nếu nhìn lại theo mốc thời gian – quá khứ, hiện tại, tương lai – anh đúc kết được điều gì?

 Tôi có vài cột mốc đáng nhớ như bức tranh tôi xem là “dấu ngoặt” trong sự nghiệp, hay lần đầu tiên tự kiếm được tiền từ việc vẽ, bán được bức tranh đầu tiên. Mỗi mốc như thế đều là bài học. Nó cho tôi niềm tin rằng mình đang đi đúng hướng, và rằng chỉ cần đủ kiên định thì nghề sẽ không phụ mình.

Hoa nở có mùa, đời người có lúc. Mùa hoa nở trong đời anh là khoảng thời gian hoặc tác phẩm nào hoặc một khoảnh khắc nào?

Đó là lúc tôi hoàn thành bức Phía trước phòng vẽ. Khi ấy, tôi cảm giác mình đã “tìm ra điều cần tìm” – một phương pháp làm việc, chứ không chỉ là cách vẽ cho riêng bức tranh đó. Từ “đặt vấn đề” đến “giải quyết vấn đề”, tôi nhận ra rằng mọi thứ quanh mình – những hình ảnh, khung cảnh, vật dụng, cả những thứ tầm thường, xấu xí, nhếch nhác đều có vẻ đẹp và giá trị riêng. Tôi chỉ đơn giản là phơi bày lại cái đẹp bình dị ấy lên mặt tranh, bằng kỹ thuật tưởng chừng giản đơn, không dụng công. Tôi vẫn hay ví von: “Nghĩ thật nhiều để làm thật ít, làm thật ít để hiệu quả thật cao.” Với tôi, vẽ là cách bày biện lại những cái đẹp bị lãng quên trong đời sống.

Những ngày trái tim và tâm hồn anh mỏi mệt cần một nơi dừng chân, anh sẽ trú tại những bức tranh chứ hay một chốn nào khác?

Đúng rồi! tôi xem tranh vẽ và việc vẽ không chỉ là công việc mà nó còn là cái nơi chốn để tôi tìm thấy một niềm vui, một trạng thái an tĩnh, một ” chiếc sofa để tôi dựa vào ” sau những mệt mỏi muộn phiền thường ngày.

Khi vẽ về những điều bình dị – ánh sáng buổi sớm, gốc cây, ly cà phê, hay khuôn mặt thân quen – anh dường như đang kéo mình trở lại với hiện tại, với những cảm xúc gần gũi. Tinh thần đó có phải là lời nhắc rằng “ngay giây phút này” mới là điều đáng trân trọng nhất? Vì sao anh lại dành nhiều tâm huyết cho “hiện tại”?

Tôi nhìn mọi thứ đều “hư vô”, đều “mất mát”, đều sẽ có lúc “không còn gì nữa” nhưng đó là trong vô lượng thời gian. Còn trong hữu lượng thời gian ngắn ngủi như một đời người, tôi lại rất xem trọng giá trị của mọi thứ. Do đó, tôi đặc biệt lưu ý đến “hiện tại”, luôn mong mỗi khoảnh khắc đều được sống trọn vẹn, không phí hoài.

Anh từng nói rằng dù những cảm xúc đối lập như vui – buồn vẫn hiện diện, nhưng biên độ chênh lệch không nhiều. Anh kiểm soát biên độ đó như thế nào?

Tôi kiểm soát bằng việc ” ngồi im và suy nghĩ ” suy nghĩ về cái gì làm mình buồn, rồi suy nghĩ tìm cách giải quyết cái vấn đề đấy

Trong sự tĩnh lặng của thiên nhiên, đôi khi chỉ là ánh sáng buổi sớm hay vệt bóng đổ trên mặt đất, hãy kể cho tôi một trong những khoảnh khắc làm anh xúc động? Kết quả của sự xúc động đó là một bức tranh hay là điều mà lòng anh vẫn giữ lại đầy trân trọng?

Khoảnh khắc tôi quan sát một bức tường khô khan, nhàm chán nhưng dưới tác động của thời gian và ánh sáng trong ngày, nó biến đổi màu sắc. Vẻ đẹp của thứ tưởng như “không có gì đẹp” ấy khiến tôi xúc động và thường trở thành một bức tranh.

Mỗi chu kỳ cảm xúc có thể làm thay đổi cách người họa sĩ nhìn thế giới và vẽ thế giới. Quỹ đạo của một người họa sĩ, với anh, là một đường thẳng đi tới, hay là những vòng lặp của cảm xúc và chiêm nghiệm, hay một hằng số vĩnh cữu?

Là một đường thẳng đi tới. Tôi luôn ngợi ca sự ngay thẳng, chính trực, kỷ luật và kiên định. Đường thẳng cũng là nét chủ đạo trong tranh tôi – chậm rãi, bền bỉ, bất biến và tịnh tiến về phía lý tưởng.

Cảm giác là nguyên tử của tư duy, đơn vị nhỏ nhất khởi sinh nên mọi bức tranh trong tâm trí. Trong hội họa của anh, “nguyên tử” ấy mang hình hài như thế nào? Là một mảng sáng, một tông màu, hay chỉ là cảm giác thoáng qua khi anh đứng trước khung cảnh đời thường?

“Nguyên tử” ấy là trạng thái mà đối tượng trước mặt gây ra cho tôi. Nó có thể là bất cứ thứ gì – như một bông cúc tàn gợi nỗi buồn cô liêu. Tôi vẽ là để phơi bày cái trạng thái ấy ra mặt tranh. Đó chính là “nguyên tử” trong hội họa của tôi.

Thông tin triển lãm:

– Thời gian: Từ ngày 12/10/2025 đến ngày 12/11/2025

– Địa điểm: Ô Art Space, 292/15 Điện Biên Phủ, P.17, TP.HCM

– Giờ mở cửa: 7g00 – 21g00

– Vào cửa: Miễn phí

Cảm ơn những chia sẻ của anh.