Trước đây, ly cà phê thường xuất hiện thân thuộc qua những chiếc phin nhỏ giọt trên bàn nhựa, bên vỉa hè, khơi dậy sự tỉnh táo, hân hoan cùng đôi ba câu chuyện tán gẫu khởi động buổi sáng. Giờ đây, vẫn là những hạt cà phê ấy, nhưng đã hiện diện trong “muôn hình vạn trạng”, từ quán specialty cầu kỳ đến các chuỗi thương hiệu nổi tiếng, từ hàng quán lề đường giản dị đến những không gian sáng tạo và sang trọng. Cùng là một cốc cà phê nhưng mỗi người lại tìm đến với những mục đích khác nhau, nơi trú ngụ khác nhau.
Đó cũng là cách nhìn của Nguyễn Hoàng Trung Hưng – Founder S’mores Saigon Caffè: “Ngày nay, người ta đến quán cà phê để uống, trải nghiệm, chụp ảnh, chia sẻ trên mạng xã hội,… Cà phê trở thành ‘cái nền’ cho nhiều hoạt động như học tập, làm việc, đọc sách, hay thậm chí là chữa lành”.
Uống cà phê ngày nay, do đó, là một hành động thể hiện văn hóa nhiều hơn là một nhu cầu “kích hoạt sự tỉnh táo”. Chính trong sự dịch chuyển này, cà phê cho thấy nó không chỉ đánh thức cơ thể mà còn đánh thức cả một thời đại mà ai cũng tìm cách định nghĩa bản thân qua những thói quen bình dị, đặc biệt là thế hệ Z.
Chính từ nhu cầu này, giới trẻ phủ sóng mạng xã hội với những tuyến nội dung liên quan cà phê vô cùng độc đáo và đa sắc màu. Latte art, cold brew, espresso,… hay đơn giản chỉ là một tách cà phê sữa đá cũng có thể trở thành một khoảnh khắc “nghệ” để đăng ảnh hay clip “check-in”, “review”. Cà phê vì thế, ngoài hương ngoài vị, còn là “phương tiện” diễn đạt cá tính và lối sống, là một hình thức tuyên ngôn cho cách tận hưởng cuộc sống qua thói quen thong dong hàng quán – đặc trưng của thế hệ Z. Trong khi đó, với thế hệ Millennials, rượu vang thường được chọn là sản phẩm đại diện cho phong cách sống thời thượng.
Bên cạnh đó, quán cà phê ngày nay còn trở thành “không gian cộng đồng mở rộng” – nơi có thể gặp gỡ đối tác, làm việc, hội họp bạn bè, sum họp gia đình hay đơn giản là dành cho riêng mình một góc yên tĩnh. Như founder Barista Collective – Trung Phạm đã chia sẻ: “Ở bất cứ đâu, đặc biệt là Sài Gòn, cà phê luôn hiện diện như một ‘mật mã kích hoạt’ giao tiếp – ‘Rảnh không, cà phê?’, ‘Bữa nào cà phê nhé?’… Khi cà phê trở thành một câu cửa miệng giản đơn nhưng đủ mở ra kết nối giữa con người với nhau, nó cũng trở thành một nét văn hóa đặc trưng”.
Có lẽ cũng bởi vậy mà du khách quốc tế, khi đến Việt Nam, nhất định sẽ ghé vào quán cà phê, thưởng thức đặc sản Việt, đồng thời quan sát nhịp sống của người bản địa,… Cũng giống như cách khi chúng ta đi du lịch đến một thành phố hay đất nước khác, việc ghé thăm một quán cà phê, thử xem hương vị có gì khác lạ so với quê nhà – luôn nằm trong “to-do list”. Cà phê nói lên văn hóa, cũng có thể mở đầu cho những cuộc “thâm nhập” sâu hơn vào thói quen, tính cách và lối sống của con người nơi ấy.
Cà phê, nay không còn bó hẹp trong hình hài của những chiếc phin hay chiếc vợt quen thuộc. Dòng chảy với crema óng ánh từ chiếc máy pha hiện đại hay gam màu trong trẻo từ phễu lọc giấy pour-over, mang đến trải nghiệm cà phê tinh tế và sành điệu. Và theo đó, người ta nói nhiều hơn về cà phê đặc sản – specialty coffee, nơi mỗi ly cà phê được làm nổi bật và đặc sắc hơn bằng cách kể câu chuyện về vùng đất, phương pháp canh tác, phương pháp chế biến, khát vọng của nhà sáng lập, sự tận tâm của barista,… Do đó, Nguyễn Thanh Đạo – General Manager RedDoor Cafe cho rằng: “Sự góp mặt của thế hệ thứ hai trong các gia đình làm cà phê đã mang lại luồng gió mới cho quy trình sơ chế, từ khâu hái nhặt, rửa quả đến lên men, nâng chất lượng hạt cà phê lên một tầm cao mới”. Pha cà phê giờ đây là cả một nghệ thuật cần được đầu tư và học hỏi, để biết cách nhấn mạnh sự cầu kỳ về hương thơm cà phê, vốn thường bị mất đi trong các kiểu pha chế truyền thống bằng phin hoặc vợt, chỉ có vị đắng chủ đạo, quậy chút sữa, chút đá,…
Tương tự như founder Ollin Café – Nhựt Anh nhấn mạnh, “thời điểm” như một bước ngoặt, khi thói quen thưởng thức lan toả, định nghĩa về một ly cà phê ngon hoàn toàn thay đổi. Cà phê phin dần san sẻ vị thế của mình cho sự tiện lợi và chuẩn mực của pha máy. Và khi máy pha đã hiện diện đủ rộng, đủ sâu, việc thưởng thức cà phê lại hướng đến một nấc khác: Sự nguyên bản – tôn vinh tính bền vững và sự nguyên chất của hạt.
Anh Nhựt Anh chia sẻ: “Thị trường cà phê Việt Nam đang trải qua một ‘cuộc cách mạng’ về cả hương vị lẫn phong cách. Gu thưởng thức của người Việt ngày càng tinh tế, không dừng lại ở đen hay sữa mà mở rộng ra nhiều biến thể cầu kỳ khác. Người uống cũng quan tâm nhiều hơn đến nguồn gốc và quá trình, khiến việc thưởng thức cà phê trở thành một trải nghiệm đáng giá”.
Từ hương vị, độ rang xay, tỷ lệ pha, đến từng phương pháp chế biến đặc sản, ta có một bộ sưu tập thức uống cà phê đa dạng vô cùng: Espresso đậm vị, cappuccino bọt mịn, latte tinh tế, cold brew thanh mát, pour-over tỉ mẩn, cà phê phin truyền thống đậm đà, cà phê hòa tan cao cấp tiện lợi, rồi cả những vô vàn biến thể sáng tạo như cà phê trứng, cà phê muối, cà phê matcha, cà phê drip-bag… Thói quen thưởng thức đã chuyển từ việc “uống cà phê cho tỉnh” sang việc tận hưởng, khám phá đa phiên bản và thấu hiểu tường tận cà phê. Thế là món thức uống này trở thành một hành trình đầy cảm xúc và phong phú mà ai cũng muốn khám phá.
Từ đây nhìn rộng ra, bên cạnh những founder, thị trường – đặc biệt là phân khúc specialty – còn được định hình bởi người đón nhận chúng. Thói quen, gu thưởng thức, mức độ sẵn sàng thử cái mới hay yêu cầu chất lượng cao của người uống quyết định cách quán vận hành, phong cách trình bày và thậm chí cả chiến lược phát triển sản phẩm. Khách hàng dễ dãi thì sẽ “sinh ra” những không gian na ná nhau, menu nhàm chán; còn khách hàng tinh tế và khắt khe sẽ đòi hỏi thị trường phải vươn lên để đáp ứng. Do đó, “giá trị cốt lõi của một quán cà phê không nằm ở lớp vỏ ngoài, mà ở sự tỉ mỉ và chỉn chu đến từng chi tiết, bao gồm cả tên thương hiệu, thiết kế bao bì, sắp đặt không gian,… Một giọt cà phê ngon thời nay phải là kết quả của sự hiểu chính mình, hiểu khách hàng, hiểu thị trường thì mới giữ được lượng khách trung thành, giúp quán không lẫn lộn giữa một thị trường nhộn nhịp đã phần nào bão hòa bên ngoài”, founder 15.22 Cafe & Thái Fiên Coffee Merch Đăng Phạm chia sẻ.
Mỗi giọt cà phê, mỗi chi tiết trong quán – từ hạt, cách pha đến không gian – đều là ngôn ngữ không lời, gửi gắm tâm huyết và tinh thần của người làm ra nó. Khách hàng khi đón nhận, không chỉ uống mà còn lắng nghe, thấu hiểu và đồng cảm với câu chuyện ấy. Chính sự kết nối này đã tôn vinh giá trị xưa, đồng thời mở ra trải nghiệm mới, biến cà phê thành thứ có linh hồn, mang dấu ấn riêng và sức sống bền lâu.
Nó là dòng chảy nối tiếp, phản chiếu sự chuyển mình của xã hội. Và đó có lẽ cũng là điều mà anh Đăng Phạm nghĩ đến: “Xưa hay nay thì cà phê đều mang giá trị độc đáo của nó. Điều quan trọng là người bán và người thưởng thức phải hiểu họ đang tạo ra điều gì. Với tôi, phải có ngày xưa mới có ngày nay. Tôi vừa đam mê những giá trị xưa cũ, vừa cởi mở với cái mới, và tìm cách phối hợp dung hòa chúng trong công việc lẫn trong trải nghiệm cà phê của mình”.
Mặc dù đã có những sự chuyển mình mới mẻ nhưng cà phê không vì thế mà mất đi “gốc rễ”. Ngược lại, những giá trị xưa lại được thế hệ trẻ tìm cách gìn giữ và quay trở lại. Vẫn có những người dậy sớm, lê la quán cóc vỉa hè, nhâm nhi ly đen đá đậm đặc để khởi đầu ngày mới. Vẫn còn đó bộ bàn ghế nhựa, tiếng thìa cốc lách cách, dòng người hối hả ngang qua,… tạo nên bản giao hưởng quen thuộc, dù là trong nhịp sống nông thôn hay thành thị. Cũng có không ít quán cà phê hiện đại theo đuổi nét xưa cũ rồi tái hiện ngay trong thiết kế và concept của mình. Nhưng điều đặc biệt là, nét xưa ấy không dừng lại ở hình thức mà còn được hòa quyện với trải nghiệm hiện đại – nơi khách hàng có thể vừa nhâm nhi cà phê truyền thống, vừa lướt laptop, vừa chụp ảnh check-in. Chính sự kết hợp này tạo ra một không gian gần gũi, thời thượng, nơi quá khứ gặp hiện tại, không loại trừ nhau, song hành với nhau, vẽ nên bức tranh đa tầng về văn hóa cà phê Việt. Và trong dòng dịch chuyển ấy, thế hệ người dùng đã đóng vai trò như một chất xúc tác quan trọng.
Không chỉ thị trường trong nước, người Việt luôn mong chờ hạt cà phê có thể vươn xa, trên những kệ hàng, hay trong những buổi gặp mặt ở khắp mọi nơi trên thế giới. Đặc biệt, một khi hạt cà phê Việt Nam được trân trọng ở những thị trường khó tính, thì bên cạnh hiệu quả thương mại, còn có niềm tin rằng văn hóa và con người Việt có thể được cảm nhận, đồng điệu và nâng niu ở bất cứ đâu. Và rồi, lại từ những miền đất đỏ bazan viễn du, mỗi hạt cà phê mang theo câu chuyện về vùng đất, con người và sự chăm chút tỉ mỉ của người trồng, người rang và người pha chế,… hiện diện trong chiếc cốc sóng sánh trên bàn, nâng tầm giá trị theo thời gian.
Senior Editor: Huyền My Trương
Words: Thương Phạm
Ảnh: Tổng hợp
SPECIAL FEATURE DRINK-IN HOT LIST (SEPTEMBER 2025 ISSUE)
Đầu năm nay, Men’s Folio Vietnam khởi xướng dự án DRINK-IN HOT LIST như một dấu mốc đầu tiên trên hành trình khám phá thế giới F&B, với trọng tâm là lĩnh vực bar & coffee.
Đặc biệt, chúng tôi mang đến “DRINK-IN HOT LIST Nominees 2025, curated by Men’s Folio Vietnam” – danh sách tôn vinh những con người, câu chuyện và không gian đang cùng nhau kiến tạo diện mạo mới cho ngành đồ uống Việt Nam. Và để bức tranh thêm sinh động, chúng tôi mời bạn bước vào những câu chuyện tiêu biểu – nơi vang, cocktail và cà phê hiện lên qua nhiều lăng kính và trải nghiệm khác nhau.
Theo đó, “Life in a Cup” đưa chúng ta đến với cà phê – thức uống quen thuộc nay đang chuyển mình, trở thành biểu tượng của phong cách sống hiện đại và tinh thần khám phá bất tận. Ở một phương diện khác, “Talking Taste” mở ra cuộc trò chuyện cùng sommelier kiêm F&B entrepreneur Vũ Đức Linh, nơi văn hóa rượu vang không chỉ dừng ở hương vị mà trở thành một phần phong cách sống của thế hệ mới. Tiếp nối là “Spirit Corner”, nơi brand ambassador và founder Enigma Mansion Vũ Ngọc chia sẻ cách các quán bar vượt ra khỏi khuôn khổ “một điểm dừng chân”, để trở thành không gian gắn kết cộng đồng và lan tỏa tinh thần thưởng thức có trách nhiệm. Sau cùng, bản đồ hương vị tiếp tục được mở rộng trong “Wander & Sip” cùng travel blogger Lý Thành Cơ, qua những quán bar và tiệm cà phê mà anh yêu, như những dấu vết ký ức tại các thành phố dấu yêu mà anh đã từng ghé thăm.
