Khác với dáng vẻ gầy guộc và nhỏ nhắn, Ties (Nguyễn Hoàng Hiệp) thể hiện một tinh thần mạnh mẽ không thua kém bất kỳ ai qua những tác phẩm chữ ký góc cạnh hay quan điểm riêng về sáng tạo. 10 năm đóng góp ẩn mình nhưng đầy nhiệt huyết đã cho anh rất nhiều trải nghiệm về cuộc sống và con người, để bây giờ Ties có thể vững chãi như vậy.

Từ khi nào Ties phát hiện mình có đam mê với graffiti?

Năm 2007, một người anh họ của tôi có nhảy hiphop. Trong lúc bật đĩa để xem nhảy, tôi nhìn thấy bức hình graffiti trong đoạn clip ấy và cảm thấy “wow, mình thích nó quá”. Lúc ấy tôi cũng đâu biết graffiti là gì, nên hễ cứ nhìn thấy bức vẽ graffiti thì lại gọi đó là… “chữ hiphop”! Hồi nhỏ ai cũng có sở thích vẽ, hồi tôi học mẫu giáo thì tôi rất thích vẽ. Tôi có lấy bút lông của gia đình vẽ lung tung lên đồ đạc như tủ trưng gấu bông.

Ngày còn nhỏ, Ties chỉ mới vẽ trên giấy thôi. Rời xa gia đình vào năm 2008 để một mình sống ở Sài Gòn, đây là bước ngoặt lớn dẫn dắt mình đến với bộ môn nghệ thuật đường phố. Từ năm 2009, Ties được dẫn dắt vào graffiti từ một người bạn và cứ thế mỗi tuần tới trường, anh em lại trao đổi với nhau về graffiti nhưng chỉ ở trên giấy thôi. Sau này chuyển về lại Gia Lai, tôi có thử mua sơn để vẽ nhưng khó quá. Nó không giống như những gì mình tưởng tượng như vẽ trên giấy. Tôi đành bỏ cuộc khi ấy.

Khoảng 2 năm sau, khi đang học lớp 12, Ties vô tình phát hiện một người bạn rất thường hãy vẽ graffiti ở bức tường cạnh trường. Xong mình mới làm quen, người bạn đó tên là Nam. Chính Nam là người hướng dẫn mình vẽ trong thời gian đó. Vừa đi học vừa vẽ, hễ rảnh cuối tuần thì anh em lại đi vẽ. Hồi đó một hũ sơn thì đến tận 20-30 nghìn đồng, mà đi học thì làm gì có nhiều tiền đâu! Thế là anh em mới chia nhau mỗi người mấy chục ngàn góp lại khoảng được một trăm rưỡi (150 nghìn đồng) thì mua được 5 lon sơn, mỗi người sẽ vẽ được một bức có năm màu. Niềm đam mê cứ thế lớn dần, tôi biết rằng chỉ có tại Sài Gòn mình mới được phát triển tối đa với bộ môn graffiti. Và chỉ có một cách – đậu đại học.

Năm 2013, nỗ lực không ngừng trong việc học tập cuối cùng cũng đưa Ties đến Sài Gòn. Tôi có một vài người bạn trước đó đã tham gia cộng đồng, anh em mới bắt đầu rủ nhau đi vẽ những bức đầu tiên ở Sài Gòn. Chúng tôi đã phải đi tìm những chỗ vẽ rất là xa như Bình Chánh hay quận 12, phải ra khỏi trung tâm của thành phố thì mới có những bức tường trống để vẽ.

Ở Sài Gòn, muốn tìm một bức tường để vẽ có khó khăn không?

Lúc bắt đầu vẽ, tôi chỉ đi tìm những bức tường mà người ta cho phép vẽ, tôi sẽ hỏi người dân ở đó trước. Khi ấy cũng chưa quen biết ai, nên tôi phải tự tìm. Sau này, khi được làm quen với đàn anh đi đầu về graffiti ở Sài Gòn, mấy anh mới bắt đầu dắt tôi tới những chỗ vẽ của họ. Vì vậy, nếu nói khó thì cũng không hẳn. Sài Gòn có rất nhiều chỗ để vẽ và mỗi nhóm có một khu vực hoạt động riêng của mình. Ties thường hay vẽ ở quận 8, Bình Tân, Bình Chánh.

Khi vẽ graffiti, đó hoàn toàn bắt đầu từ cảm xúc của Ties? Hay mình sẽ quan sát những câu chuyện xung quanh?

Cái chính của graffiti là tag, là kí tên hoặc là vẽ cái tên của mình. Graffiti chỉ đơn giản là vẽ chữ, vẽ cái tên người nghệ sĩ, thường khi vẽ tôi chỉ vẽ theo cảm xúc cá nhân của mình thôi. Graffiti là đặt cái tôi của nghệ sĩ vào trong bức vẽ, vì vậy mỗi người sẽ có một phong cách riêng. Đó là điều đặc biệt của bộ môn này.

Đâu là bức graffiti cho Ties nhiều kỉ niệm nhất?

Nếu mà nói về kỉ niệm thì từng bức vẽ sẽ ứng với từng giai đoạn khác nhau. Những điều đó tạo nên phong cách của tôi ngày hôm nay. Do vậy, để mà nói về từng bức riêng lẻ thì sẽ rất dài, vì nó là cả quá trình dài tận 10 năm. Mỗi lần vẽ là một kỉ niệm khác nhau, nó đều mang cho tôi một nguồn cảm hứng làm tác phẩm tiếp theo nên khó có thể tóm gọn trong một, hai câu được.

Từ khi nào Ties bắt đầu tìm hiểu và thực hành sáng tác art toy?

Năm 2016, khi tôi tới một cửa hàng bán quần áo của một người bạn và nhìn thấy một con bearbrick khá là hay ho. Sau khi tìm hiểu, tôi mới biết đây là một dòng art toy xuất phát từ Nhật Bản, cũng như nhiều nghệ sĩ nổi tiếng thế giới như KAWS, Futura cũng đã có các sản phẩm art toy của riêng từ những năm 2000. Không chỉ gần gũi, những món đồ chơi này còn nói được rất nhiều điều về người nghệ sĩ. Thay vì dùng nét vẽ thì mình sẽ thể hiện bằng một hình thể có thể cầm nắm, giúp thể hiện cái tôi của người nghệ sĩ đó hay phản ánh một điều gì đó trong xã hội một cách trực quan hơn.

Giai đoạn ấy, hầu như chưa có một studio nào thực hiện sáng tạo art toy. Tôi chỉ có thể tìm hiểu trên mạng và bắt đầu nặn những con art toy theo trí tưởng tượng. Khi mới bắt đầu, tôi chưa thể định hình rõ được phong cách của mình trong cách nặn. Phải tham khảo rất nhiều, tôi mới nặn được những art toy dựa trên hình ảnh của lọ sơn. Rất muốn tạo ra một nhân vật, nhưng lúc đó Ties chưa tìm hiểu sâu về cách lên ý tưởng cũng như kỹ thuật dựng mô hình, nên đó là một giai đoạn rất khó khăn. Quá trình tự tìm hiểu chất liệu, thể nghiệm nhiều loại hình nhân vật, nghiên cứu phương cách sản xuất khiến Ties tốn rất nhiều tiền của và công sức. Thất bại đã đành, không ít lần tôi còn bị tổn thương da vì không cẩn thận trong việc tiếp xúc với hóa chất.

Graffiti là đặt cái tôi của nghệ sĩ vào trong bức vẽ, vì vậy mỗi người sẽ có một phong cách riêng. Đó là điều đặc biệt của bộ môn này.

Lúc đầu, Ties tập luyện và học theo rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trên thế giới. Dù được học hỏi nhiều điều hay từ họ để áp dụng lên món art toy, khi hoàn thành chúng, tôi vẫn không thể cảm nhận được bản thân ở trong đó. Tôi cần một thứ gì đó của riêng mình. Đó là lúc tôi bắt đầu dừng lại để lắng nghe những suy nghĩ, ý tưởng xuất phát từ bản thân; năm 2021, cuối cùng tôi cũng tìm thấy hình tượng nhân vật thật sự là một phần con người của Ties.

Xuyên suốt hành trình gắn bó với graffiti, Ties đối mặt với những trăn trở gì? Có bao giờ mình muốn từ bỏ?

Có lẽ một trong những trăn trở lớn nhất của tôi là phải đánh đổi quan điểm bản thân vì công việc. Khi bắt đầu kiếm tiền từ việc vẽ, tôi không ít lần gặp trục trặc với khách hàng trong quá trình tạo nên sản phẩm nghệ thuật tốt nhất. Họ có những ý tưởng rất khác với phong cách mà Ties theo đuổi. Dần dần, Ties chọn lọc hơn trong các dự án như vậy, dù điều đó có thể khiến bản thân gặp ít nhiều khó khăn về vấn đề tài chính. Miễn là điều đó có thể giúp mình thoải mái và  tiếp tục giữ lửa trong công việc sáng tạo.

Thật sự khi đã theo đuổi đến thời điểm bây giờ thì tôi không muốn bỏ nữa. Dù lúc thăng lúc trầm, may mắn Ties vẫn có những người anh em, gia đình luôn hỗ trợ. Riêng với gia đình, khi thấy tôi theo đuổi một công việc mới như thế này, họ cũng rất lo lắng. Bất kể là ngành nghề nào, nếu con cái không thể chứng minh bằng thành quả lao động thì áp lực từ gia đình luôn là vô cùng lớn. Nhiều người bạn của tôi đã phải từ bỏ cả đam mê để chọn một công việc ổn định về kinh tế hơn.

Hơn nữa, nghệ thuật hình ảnh rất khó truyền tải. Nó không tự nhiên đến với người thưởng thức mà chính bản thân mỗi người phải tự mở lòng, tìm tới và đón nhận nó. Đó cũng chính là điều cản trở bước đi của nhiều nghệ sĩ: người thưởng thức nghệ thuật không tìm được người nghệ sĩ trong lòng họ, ngược lại người nghệ sĩ kia cũng không có nhiều cách thức để tìm đến những người ủng hộ mình. Sống trong thời đại công nghệ này, điều hạnh phúc nhất của người nghệ sĩ là được lan tỏa nghệ thuật rộng rãi hơn đến cho xã hội.

Với Ties, thế nào là một tác phẩm đẹp?

Một tác phẩm đẹp, không đơn thuần là thành phẩm về mặt hình thức, mà cần được đánh giá cả từ quá trình lao động của người nghệ sĩ. Giống như một bông hoa không tự dưng đẹp, mà phải trải qua quá trình sinh sôi nảy nở. Điều quan trọng nhất khi làm nghệ thuật không chỉ nằm ở việc hoàn thiện kỹ năng, mà còn là truyền tải thông điệp, tạo sức ảnh hưởng tốt đến người thưởng thức. Tôi thường chia sẻ như thế với những người bạn của mình.

Nghệ thuật hình ảnh rất khó truyền tải. Nó không tự nhiên đến với người thưởng thức mà chính bản thân mỗi người phải tự mở lòng, tìm tới và đón nhận nó

Khi tôi tạo ra con art toy của riêng mình, nó không chỉ là món đồ chơi được hoàn thành trong vài giờ, vài ngày, vài tuần, mà là sản phẩm được đúc kết từ 6 năm suy nghĩ và thực hành của bản thân. Trong vòng 6 năm ấy, tôi đã tìm hiểu rất nhiều chất liệu, đã từng thất bại rất nhiều lần, đã trao đổi với rất nhiều người có kinh nghiệm, để có được nó ngày hôm này. Theo Ties, đó là những khía cạnh trong một tác phẩm nghệ thuật mà bản thân muốn tìm kiếm và trân trọng, không chỉ là một câu nói “Ồ, cái này đẹp quá!”.

Một sự kiện đáng nhớ trong sự nghiệp graffiti của mình?

Tôi nhớ là năm 2015, khi tôi trò chuyện cùng với một người anh thế hệ đầu của graffiti Việt Nam. Anh có hỏi tôi thấy cộng đồng này như thế nào. Lúc đó, tôi chỉ trả lời rằng mình đến với graffiti bằng sở thích và tình yêu, nên cũng chỉ muốn mọi người vẽ chung với nhau thôi, rồi hi vọng một ngày nào đó tất cả mọi người sẽ cùng vẽ chung với nhau.

Tới tháng 2/2022, chính tôi là người thực hiện điều đó cho tất cả anh em graffiti. Ties đại diện cho House of Paint tổ chức sự kiện “Vui Ve Bay Ba” với mục đích đem đến khoảng thời gian cho mọi người được đứng lại với nhau, cùng vẽ với nhau, có chung một tấm hình kỉ niệm lớn. Sự kiện đã diễn ra rất thành công và đó cũng là điều làm cho tôi cảm thấy hạnh phúc nhất.

10 năm gắn bó với graffiti và nghệ thuật đường phố, điều ý nghĩa nhất mà Ties nhận được?

Chắc là sự thay đổi ở tính cách bản thân: tôi trở nên sống tốt hơn, biết quan tâm và yêu thương đến mọi người hơn. Đến với nghệ thuật, tôi được gặp rất nhiều người giỏi, được học thêm rất nhiều điều mới, được đi du lịch nhiều nước, có rất nhiều cơ hội để phát triển. Nghệ thuật mang lại cho tôi nhiều điều tuyệt vời. Mục đích của nghệ thuật là giúp cho con người sống tốt hơn đối với cuộc sống của nghệ sĩ và cả những người thưởng thức nghệ thuật.

Bây giờ nhìn lại, Ties cảm thấy thế nào với vị trí của mình trong cộng đồng hiện tại?

Thực ra tôi rất ít quan tâm, mình đứng ở đâu trong cuộc chơi này. Bản thân chỉ suy nghĩ làm thế nào để có thể hết lòng với cái nghệ thuật của mình cũng như có thêm thời gian để chia sẻ với mọi người. Đó là điều tôi thấy quan trọng hơn cả. Còn vị trí thì, mỗi người yêu mến sẽ tự đặt tôi vào một vị trí riêng trong lòng của họ, vậy là đáng quý rồi.

Sắp tới, Ties sẽ có mặt tại triển lãm về văn hóa đường phố là Ẩn Concept của Men’s Folio Vietnam. Không biết cảm xúc hiện tại của Ties như thế nào?

Đây là lần đầu tiên mà mình tham gia một cái triển lãm chung trong nghệ thuật đường phố, mình rất hào hứng vì được có cơ hội cùng với mọi người trưng bày tác phẩm nghệ thuật của mình. Mình cũng đang trong giai đoạn chuẩn bị cho triển lãm.

Mục đích của nghệ thuật là giúp cho con người sống tốt hơn đối với cuộc sống của nghệ sĩ và cả những người thưởng thức nghệ thuật.

Ties có thể chia sẻ thêm về các tác phẩm mình sẽ trưng bày tại Ẩn Concept?

Art toy của tôi nhìn nó rất giống con người những không phải con người, nhìn nó có cảm xúc vui, buồn, tức giận, lo lắng, tuy giận dữ nhưng lại có nét đáng yêu. Nhân vật này được tôi tạo thành dựa trên một bức vẽ mà mình thực hiện trong vòng một tháng sau khi kết thúc dịch CO-VID. Ở bức tranh ấy, tôi đưa vào đủ mọi cảm xúc của bản thân qua từng sự kiện trong cuộc sống: khi tức giận, khi vui vẻ, hay khi bất an. Có thể nói, đó là một trong những bức tranh mà tôi trân quý nhất. Từ bức tranh đó, những cảm xúc tôi đã trải qua đó, tôi thể hiện qua con art toy lần này.

Khi thực hiện con art toy này, tôi được ảnh hưởng từ phong cách kaiju của các nghệ sĩ Nhật Bản. Khác với những món đồ chơi phương Tây chỉ xuất hiện gần đây, những món đồ chơi kaiju của Nhật vốn đã xuất hiện từ thập niên 1960, với những câu chuyện đằng sau rất sâu sắc. Là một người sống trong nền văn hóa phương Đông, tôi cảm thấy có sự liên kết mạnh mẽ với phong cách đồ chơi này, nên chọn đó làm lối đi cho mình.

Sắp tới với Ẩn Concept thì riêng Ties có thông điệp gì muốn gửi gắm đến các bạn sẽ đến tham dự và xem những tác phẩm của mình?

Đến với nghệ thuật không đơn giản như đi nghe nhạc. Hãy mở lòng ra để cảm nhận. Nghệ thuật kén chọn lắm, mình đến với nghệ thuật giống như đọc một cuốn sách vậy – một lần thôi thì khó mà hiểu hết được, nhưng một khi hiểu rồi, nghệ thuật sẽ rất đẹp và không bao giờ quên được.

Cảm ơn Ties rất nhiều về những chia sẻ sắc bén về nghệ thuật và sáng tạo!

Hãy cùng tham dự triển lãm Ẩn Concept: Tuyên ngôn từ đường phố vào hai ngày mở cửa công khai 27 & 28/08/2022 để đón xem những tác phẩm nghệ thuật đa dạng loại hình từ phim ảnh, tranh vẽ, tranh sơn tường, vật phẩm thời trang đến những art toys độc đáo!

Triển lãm Ẩn Concept – Tuyên ngôn từ đường phố, được tổ chức bởi ấn phẩm thời trang Men’s Folio Vietnam, rất hân hạnh khi có sự đồng hành đắc lực của Chivas Regal, Ash Asia Vietnam – nhà phân phối loa và tai nghe Marshall chính hãng, AREUS Atelier – showroom nội thất và không gian trưng bày nghệ thuật cao cấp, khu nghỉ dưỡng cao cấp Alba Wellness Valley By Fusion và Fusion Suites Vũng Tàu.

Thưởng thức có trách nhiệm, 18+DrinkIQ.com.

Art Director: Trọng Hồ